Celal Gürsoy

1952 Helsinki Olimpiyatı

15. Olimpiyat, 19 Temmuz – 3 Ağustos 1952 tarihlerinde Helsinki’de yapıldı. Oyunları organize etmek için Los Angeles, Minneapolis, Detroit, Chicago, Philadelphia ve Amsterdam şehirleri talip olmuştu.

  

Resim: 1952 Helsinki Olimpiyatı logosu ve anı pulları

Helsinki Olimpiyatına 69 ülkeden 519 bayan, 4436 erkek, toplam 4955 sporcu katıldı. Oyunlarda 17 spor branşında 149 müsabaka yapıldı.

13 ülke Olimpiyata ilk kez katıldı. 1912’den beri katılmayan Rusya bu defa Sovyetler Birliği olarak oyunlara katıldı ve disk atıcı kadın atlet Nina Romashkova ülkesine ilk Altın Madalyayı kazandırdı. Sovyetler toplamda 71 Madalya aldılar. Sovyet Kadın Jimnastik takımı arka arkaya kazanacakları sekiz Olimpiyat Madalyasının ilkini aldılar. Sovyetler, ısrarlı talepleri üzerine kendilerine ayrılan farklı bir Olimpiyat köyünde konakladılar.

İsrail de ilk katılan ülkelerden biriydi. Çin Halk Cumhuriyeti ilk ve bir süre için son Olimpiyatına sadece bir yüzücü ile katıldı, Çin’li sporcular bundan sonra ancak 1984 Los Angeles oyunlarına geleceklerdi.

Helsinki Olimpiyat Stadyumunda yapılan açılışı Başkan Juho Kusti Paasikivi yaptı. Olimpiyat yeminini 5 Olimpiyatta toplam 2 Altın, 1 Gümüş ve 6 Bronz Madalya kazanan Finli Artistik Jimnastikçi Heikki Savolaine okudu. Meşaleyi de 1912 ve 1920 de maraton ve uzun mesafe koşularında 4 Altın ve 1 Gümüş Madalyalı Finli atlet Hannes Kolehmainen ile 1920-24-28 Olimpiyatlarının 9 Altın, 3 Gümüş Madalyalı ünlü Finli atlet  Paavo Nurmi beraber taşıdılar.

 

Geçen Olimpiyatta başlayan „Lokomotif“ Emil Zatopek fırtınası burada da devam etti ve Çekoslovak atlet bu gün dahi kırılamamış olan 5000, 10000 ve Maraton birinciliklerini kazanarak aynı Olimpiyat içinde bu üç yarışı kazanan tek sporcu oldu.

2. Dünya Savaşından sonra Alman sporcular Doğu ve Batı olarak iki farklı bayrak altında ilk olarak bir Olimpiyata katıldılar ve ilk ve son defa hiç Altın Madalya kazanamadılar.

Japon sporcular da savaş sonrası ilk olarak oyunlara katıldı.

Luxemburg, tarihindeki ilk ve son (2012’ye kadar) Altın madalyasını 1500 m yarışında atlet Josy Barthel ile Olimpiyat Rekoru kırarak (3.45.2) kazandı. Josy, 1948 Olimpiyatında 9. olmuştu. Josy, 1946 ile 1956 yılları arasında 11 kez ülkesinde şampiyon olurken uluslar arası askeri atletizm yarışlarında bir çok Madalya kazanmıştı.

  Resim: Roger Bannister
Bu yarışta İngilizlerin madalya beklediği 23 yaşındaki atlet Roger Bannister 3.46.0 ile İngiltere Rekorunu kırmasına rağmen dördüncü oldu.
Roger Bannister iki yıl sonra 6 Mayıs 1954 tarihinde Oxford’da 1 Mili (1.609m) dört dakikanın altında; 3.59.4’te koşarak adını atletizm tarihine yazdıracaktı.

 

Resim: Carlo Pedersoli (Bud Spencer) (Foto:wikipedia/Moldovan0731)

İtalyan Carlo Pedersoli 100m serbest yüzmede ilk elemelerde elenmişti. Carlo daha sonraları Bud Spencer adı ile çevirdiği filmlerle meşhur olmuştu. Özellikle Terence Hill ile çevirdiği İtalowestern filmleri meşhurdur.

1948 Olimpiyatında aynı bayrak altında yarışan Koreliler bu kez ikiye ayrıldılar ve Olimpiyata sadece Güney Kore katıldı.

Hindistan Çim Hokeyi Olimpiyat birinciliklerine beşinci Altın Madalyayı da kazanarak devam etti.

Uzun Atlamada Yvette Williams, Yeni Zelanda’nın Altın Madalya kazanan ilk kadın sporcusu oldu.

Güney Almanya eyaleti olan Saar, 1952 Olimpiyatına kendi bayrağı altında katıldı. Başkenti Saarbrücken olan Saar eyaleti dört sene sonra 1956 Olimpiyatına sporcularını Almanya ile birlikte gönderecekti.

Türkiye 1952 Helsinki Olimpiyatına Atletizm’de 13, Basketbol’da 12, Futbol’da 12, Güreş’te 15 olmak üzere toplam dört branşta 52 sporcu ile katıldı.

 

 

Resim: 1952 Helsinki Olimpiyat Madalyası

1952 Helsinki Olimpiyatında Amerika 40 Altın, 19 Gümüş, 17 Bronz toplam 76 ile en çok Madalyayı kazanırken, Sovyetler Birliği (22-30-19) 71 Madalya ile ikinci, Macaristan (16-10-16) 42 ile üçüncü, İsveç (12-13-10) 35, İtalya (8-9-4) 21 Madalya aldılar. Olimpiyata katılan 69 ülkeden 43’ü madalya aldı.

Türkiye 2 Altın ve 1 Bronz kazanarak Madalya sıralamasında 16. sırada yer aldı. Ülkemize Serbest Güreşte Hasan Gemici (52 kg) ve Bayram Şit (62 kg) Altın, Adil Atan (87 kg) Bronz Madalya getirdi.

Türkiye Kürek branşında Helsinki Olimpiyatına katılmadı. TMOK Başkanı Cemal Alpman idi.

Ülkemizde ilk kez yapılmaya başlanan Türkiye Şampiyonalarını 1951’de Fenerbahçe, 1952’de Galatasaray kazandı.

1952 Helsinki Olimpiyatına Kürek takımı götürülmeyince İstanbul Bölge Müdürü ve ülkemizdeki ilk kürekçilerden Sait Selahattin Cihanoğlu’nun maddi ve manevi desteği ile Su Sporları Federasyonu temsilcisi eski kürekçi Orhan Saka ve Efdal Nogan, Frankfurt Uluslararası Yarışları için bir organizasyon düzenledi. Fenerbahçe’den, Tonguç Türsan, Edip Öke, Osman Baydar, Adem Çavdar, Sudi Tombaz, Mustafa Tokay ve dümenci Kazım Deniz,  Galatasaray’dan Ahmet Yavaşoğlu ve Petro Fanaryotis olmak üzere bir ekip yola çıktı. Helsinki Olimpiyatından dönen ülkelerin kürekçileri ile 16-17 Ağustos 1952’de Frankfurt-Main Nehri üzerindeki parkurda yarışlar yapıldı. Tek Çifte’de Tonguç Türsan, İki Çifte’de Tonguç Türsan – Adem Çavdar ve İki Çifte Sürat yarışında Ahmet Yavaşoğlu – Pedro Fanaryotis birincilik kazandılar. Bu, Türk Kürekçilerinin ilk milli yarışı oldu.

 

1952 Helsinki Olimpiyatında Kürek

Kürek branşında Helsinki Olimpiyatında 20-23 Haziran 1952 tarihlerinde beş kulvarlı bir parkurda yedi tekne sınıfında yarışlar yapıldı, 33 ülkeden 404 kürekçi katıldı.

Tek Çifte yarışına 18 ülke katıldı:

Sovyetler Birliği Juri Tjukalow 8.12.8 ile birinci,

Avustralyalı Mervyn Wood 8.14.5 ile ikinci,

Polonyalı Teodor Kocerka 8.19.4 ile üçüncü oldu.

Altın madalyayı favori Avustralyalı Woods’u geçerek kazanan Sovyetler Birliğinden Tjukalow Sovyetlerin Kürek branşında kazandığı ilk madalyanın sahibi oldu. Tjukalow dört sene sonra Melbourne Olimpiyatında İki Çifte yarışını da kazanacak ve 1960 Roma Olimpiyatında İki Çiftede Gümüşte kalacaktı.

Avustralyalı Woods yirmi yıllık sporculuk hayatında katıldığı dört Olimpiyat ve kazandığı üç Madalya (1948 Londra Tek Çiftede Altın, 1956 Melbourne İki Çiftede Bronz) ile Avustralya kürek tarihinin en önemli isimlerinden biriydi.

Resim: Polonyalı Teodor Kocerka

Tek Çiftede Polonya adına yarışan ve Sovyetler Birliği ile Avustralyalı rakiplerinin ardından Bronz Madalya kazanan Kocerka ile Kürek Milli Takımımızın yolu 1971 Kopenhag Avrupa Şampiyonasında kesişmişti. Kocerka, Polonya Milli Takım antrenörüydü ve aynı yerde konaklamıştık. Kiraladığımız tekneyi ayarlamamızda çok yardımcı olmuştu. Kocerka 1956’da dördüncü olmuş ve 1960 Olimpiyatında tekrar Bronz kazanmıştır. Kocerka, 1999 yılında Varşova’da vefat etmiştir.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İngiltere, 5.Güney Afrika, sıralama dışı: Şili, Fransa, Mısır, Finlandiya, Amerika, Hollanda, İsviçre, İspanya, İtalya, Çekoslovakya, Uruguay, Saar, Belçika.

 

İki Çifte yarışına 16 ülke katıldı:

Arjantinli Tranquillo Capozzo, Eduardo Guerrero 7.32.2 ile birinci,

Sovyetler Birliği Georgiy Zhylin, Igor Jemtschuk 7.38.3 ile ikinci,

Uruguaylı Miguel Seijas, Juan Rodriguez 7.43.7 ile üçüncü oldu.

Resim: Arjantin 2x ekibi (Foto:wikipedia)

Birinci olan Arjantin, Capozzo – Guerrero ikilisi ile bu Olimpiyatta kazandığı tek Madalyayı alırken tarihte de 2004 Oyunlarına kadar başka Madalya kazanamadı. Capozzo, 1948 Olimpiyatında Tek Çiftede çeyrek finalde elenmişti.

İkinci Sovyetler Birliği ekibi Georgiy Zhylin ve Igor Jemtschuk, 1956 Melbourne Olimpiyatında İki Tek Dümencilide Bronz kazanacaktı.

Üçüncü Uruguay ekibinden Juan Rodriguez, 1948 Olimpiyatında aynı teknede Bronz kazanmıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Fransa, 5.Çekoslovakya, sıralama dışı: İsveç, Amerika, Avustralya, Belçika, İngiltere, Danimarka, Finlandiya, Kanada, Almanya, İtalya.

 

İki Tek Dümencisiz yarışına 16 ülke katıldı:

Amerikalı Charles Logg, Thomas Price 8.20.7 ile birinci,

Belçikalı Michel Knuysen, Robert Baetens 8.23.5 ile ikinci,

İsviçreli Kurt Schmid, Hans Kalt 8.32.7 ile üçüncü oldu.

Resim: Amerikalı Charles Logg, Thomas Price

İkinci Belçika ekibi Michel Knuysen ve Robert Baetens, 1956 Olimpiyatına aynı teknede katılmış ve elenmişti.

Üçüncü İsviçre ekibinden Kurt Schmid, 1960 Olimpiyatında altıncı olan Dört Tek Dümencisiz ekibinde yer alacaktı. Hans Kalt, 1948 Olimpiyatında aynı teknede Gümüş Madalya kazanmıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İngiltere, 5.Fransa, sıralama dışı: Sovyetler Birliği, İsveç, Avustralya, Saar, Danimarka, Hollanda, Almanya, Arjantin, İtalya, Finlandiya, Polonya.

 

İki Tek Dümencili yarışına 15 ülke katıldı:

Fransa Raymond Salles, Gaston Mercier, Bernard Malivoire, 8.28.6 ile birinci,

Almanya Heinz-Joachim Manchen, Helmut Heinhold, Helmut Noll 8.32.1 ile ikinci,

Danimarka Svend Petersen, Poul Svendson, Jorgen Frantzen 8.34.9 ile üçüncü oldu.

Resim: Altın Madalyalı Fransız ekibi

Birinci olan Fransız ekibinden Gaston Mercier, 1956 Olimpiyatında Dört Tek Dümencisizde Bronz kazanacaktı. 1938 doğumlu Dümenci Bernard Malivoire, 14 yaşında Helsinki Olimpiyatına katılan en genç sporcu oldu.

 

Resim: Alman ekibi, (Hamla) Helmut Heinhold, Heinz-Joachim Manchen ,dümenci: Helmut Noll) (Foto: RRK 08 Online)

Resim: Helmut Heinhold, 1987 yılında Türkiye Şampiyonu olan Galatasaray Sekiz Teki ile (en sağda)

 

Gümüş madalyalı ekibin hamlası Heinhold 1987’de Türkiye Şampiyonu olan Galatasaray kürek takımına antrenörlük yapmıştı.

1934 doğumlu Dümenci Helmut Noll Helsinki Olimpiyatına katılan en genç sporcu olmuştu.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İtalya, 5.Finlandiya, sıralama dışı: Amerika, Sovyetler Birliği, İsveç, İsviçre, Polonya, Yunanistan, Brezilya, Mısır, Belçika, Macaristan.

 

Dört Tek Dümencisiz yarışına 17 ülke katıldı:

Yugoslavya Duje Bonacic, Velimir Valenta, Mate Trojanovic, Petar Segvic 7.16.0 ile birinci,

Fransa Pierre Blondiaux, Jacques Guissart, Marc Bouissou, Roger Gautier 7.18.9 ile ikinci,

Finlandiya Veikko Lommi, Kauko Wahlsten, Oiva Lommi, Lauri Nevalainen 7.23.3 ile üçüncü oldu.

Üçüncü olan Finlandiya ekibinden Veikko Lommi ve Oiva Lommi, 1948 Olimpiyatında Dört Tek Dümencili teknesinde çeyrek finalde elenmişti.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İngiltere, 5.Polonya, sıralama dışı: Saar, Güney Afrika, Sovyetler Birliği, Amerika, Norveç, İtalya, Kanada, Belçika, Danimarka, Macaristan, Avusturya, Hollanda.

 

Dört Tek Dümencili yarışına 17 ülke katıldı:

Çekoslovakya Karel Mejta, Jiri Havlis, Jan Jindra, Stanislav Lusk, Miroslav Koranda 7.33.4 ilebirinci,

İsviçre Enrico Bianchi, Karl Weidmann, Heinrich Scheller, Emile Ess, Walter Leiser 7.36.5 ile ikinci,

Amerika Carl Lovested, Alvin Ulbrickson, Richard Wahlstrom, Matthew Leanderson, Albert Rossi 7.37.0 ile üçüncü oldu.

Birinci olan Çekoslavakya teknesinden Jan Jindra ve Stanislav Lusk, dört sene sonra Sekiz Tek ekibiyle finale kalamadan elenecek ve 1960 Roma Olimpiyatında aynı teknede Bronz Madalya kazanacaktı. Dümenci Miroslav Koranda, dört sene sonra elenen Sekiz tek ekibindeydi.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İngiltere, 5.Finlandiya, sıralama dışı: Yeni Zelanda, Norveç, Hollanda, Sovyetler Birliği, İspanya, İtalya, Mısır, Danimarka, Fransa, Almanya, Arjantin, Japonya.

 

Sekiz Tek yarışına 14 ülke katıldı:

Amerika Frank Shakespeare, William Fields, James Dunbar, Richard Murphy, Robert Detweiler, Henry Procter, Wayne Frye, Edward Stevens, Charles Manring 6.25.9 ile birinci,

Sovyetler Birliği Jewgeni Brago, Wladimir Rodimuschkin, Alexei Komarow, Igor Borissow, Slava Amiragow, Leonid Gissen, Yevgeny Samsonov, Vladimir Kryukov, Igor Poljakow 6.31.2 ile ikinci,

Avustralya Robert Tinning, Ernest Chapman, Nimrod Greenwood, David Anderson, Geoffrey Williamson, Mervyn Finlay, Edward Pain, Phillip Cayzer, Thomas Chessell 6.33.1 ile üçüncü oldu.

Birinci olan Amerikan ekibi United States Naval Academy öğrencilerinden oluşmuştu. Ekipten Frank Shakespeare 44 yıl sonra 1996 Atlanta Olimpiyatında Meşaleyi yakan sporcu olacaktı.  James Dunbar, Vietnam savaşında F-105 pilotuydu,  Wayne Frye, US Air Force ile Vietnam savaşına katılanlar arasındaydı.

İkinci olan Sovyet ekibinden Slava Amiragov, Leonid Gissen, Yevgeny Samsonov ve Vladimir Kryukov dört sene sonra 1956 Olimpiyatında çeyrek finalde elenen Sekiz Tek ekibindeydi.

 

Resim: Helsinki Olimpiyatına katılan Avustralya Kürek Takımı (Foto:corporate.olimpics.com.au)

Bronz Madalyalı Avustralya ekibinin kürekçisi 1926 doğumlu Ernest Chapman Sydney Kürek Kulübü sporcusu olarak spor hayatına başladı, aynı kulüpte senelerce başkanlık yaptı ve 21 Mart 2013 yılında “Medal of the Order of Australia“ ödülünü aldıktan bir süre sonra öldü. David Anderson ve Geoffrey Williamson, dört yıl sonra 1956 Olimpiyatında Dört Tek Dümencisizde yer aldı ancak finale çıkamadı. Phillip Cayzer, aktif sporculuk hayatından sonra antrenör olarak Sydney Rowing Club ve Avustralya Milli Takımı ile birçok başarıya imza attı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İngiltere, 5.Almanya, sıralama dışı: İsveç, Yugoslavya, Romanya, Macaristan, Kanada, Danimarka, Finlandiya, İtalya, Portekiz.

 

1952 Helsinki Olimpiyatına 404 sporcu ile katılan 33 ülke arasından Amerika 2 Altın, 1 Bronz ile en çok Madalya kazanan ülke oldu, Sovyetler Birliği 1 Altın, 2 Gümüş, Fransa 1 Altın, 1 Gümüş kazandı. Arjantin, Yugoslavya ve Çekoslovakya birer Altın aldılar. İsviçre ve Avustralya birer Gümüş ile birer Bronz kazandılar. Belçika ve Almanya birer Gümüş alırken, Polonya, Uruguay, Danimarka ve Finlandiya birer Bronz Madalya kazandılar.