Celal Gürsoy

1948 Londra Olimpiyatı öncesi

12. Olimpiyat Oyunları olması gereken 1940 Olimpiyatı için İskenderiye, Atina, Barselona, Budapeşte, Buenos Aires, Dublin, Lozan, Montreal, Rio de Janeiro, Roma ve Tokyo şehirleri aday olmuştu. IOC elemeler sonunda organizasyonu Tokyo’ya verdi. Ancak 16 Haziran 1938’de 2. Japon-Çin savaşı yüzünden organizasyon Tokyo’dan geri alındı ve Helsinki’ye verildi. Bir yıl sonra 2. Dünya Harbi başladı ve oyunlar tamamen iptal edildi. Tokyo Olimpiyat Organizasyonunu yıllar sonra, 1964 yılında, Helsinki de 1952 yılında gerçekleştirdi.

1944, 13. Olimpiyat Oyunları için aday olan şehirler Roma, Londra, Detroit, Lozan, Atina, Budapeşte, Helsinki ve Montreal olmuştu. IOC organizasyonu Londra’ya verdi ancak 1944 yılında harp yüzünden yapılamayan oyunlar ancak 1948 yılında Londra’da gerçekleştirildi.

Böylece savaşlar yüzünden 7. (1916), 12. (1940) ve 13. (1944) Olimpiyatları gerçekleştirilemedi.

1948 Londra Olimpiyatı

14. Olimpiyat Oyunları Londra’da gerçekleştirildi. Aday şehirler olarak Baltimor, Lozan, Los Angeles, Minneapolis ve Philadelphia baş vurmuştu. Almanya ve Japonya 2. Dünya Savaşını çıkartmaları sebebiyle davet edilmediler. Rusya da daveti geri çevirdi.

 

  

Resimler. 1948 Londra Olimpiyatı Logosu, Posteri ve Meşaleyi taşıyan John Mark

1948 Londra Olimpiyatına 59 ülkeden 390 kadın, 3714 erkek, toplam 4104 sporcu katıldı. 17 spor branşında 136 kategoride müsabakalar yapıldı.

Londra Olimpiyatı 29 Temmuz günü Wembley Stadyumunda açıldı ve 14 Ağustos günü sona erdi. Açılışı Kral 6. Georg yaptı, sporcu yemini İngiliz (110m Engelli, 1932 Bronz ve 1936 Gümüş Madalyalı) atlet Donald Finlay tarafından okundu ve Olimpiyat Meşalesini stada İngiliz atlet John Mark taşıdı.

Londra’nın en başarılı sporcusu 4 Altın Madalya kazanan Hollandalı kadın atlet Fanny Blankers-Koen oldu. Fanny, 100m, 200m, 80m Engelli ve 4x100m Bayrak yarışlarını kazandı. En başarılı erkek sporcu da 3 Altın ve birer Gümüş ve Bronz kazanan Finli Artistik Jimnastikçi Veikko Huhtanen oldu.

Çekoslovak atlet “Lokomofif” Emil Zatopek Olimpiyatla tanıştı ve bir Altın, bir Gümüş ile özel koleksiyonuna başladı. Zatopek sporculuk hayatında Olimpiyatlarda 4 Altın, 1 Gümüş, Avrupa Şampiyonalarında 3 Altın, 1 Bronz kazanarak 9 madalya ile kendine has bir rekor kıracaktı.

1948 Londra Olimpiyatlarında ilk kez televizyondan evlere naklen yayın gerçekleşti. O tarihte İngiltere’de 80.000 TV olduğu tahmin ediliyordu. Yayınların sınırı Londra çevresinde en çok 80 km yarıçapında idi.  BBC yayın hakkını alabilmek için küçük bir ödeme yapmayı kabul etmişti ancak bilet satışlarından para kazanılınca IOC televizyon yayın hakkı için BBC’nin verdiği çeki bozdurmadı ama televizyonda yayın hakkı için para ödeme prensibi başlamış oldu.

Harp sonrası yokluk zamanları olmasına rağmen oyunlara rekor sayıda ülke ve sporcu katıldı.

Resim: Bob Mathias

Amerikalı atlet Bob Mathias 17 yaşında dört aylık antrenmanla katıldığı Dekatlon yarışında Altın Madalya kazandı.

Resim: Karoly Takacs

Karoly Takacs, Macar Olimpiyat Takımında dünyanın en iyi Tabanca Hızlı Atış sporcularından biriydi. 1940 Olimpiyatında madalya kazanma ihtimali çok yüksekti ancak olimpiyatlar 2. Dünya Harbi nedeniyle iptal edildi. Savaş sırasında Takacs’ın sağ elinde patlayan el bombası elini kopardı. Yılmayan Takacs sol eliyle atış yapmayı öğrendi, 1948 Londra Olimpiyatında Dünya Rekoru kırarak Altın Madalya kazandı.

Londra Olimpiyatı sırasında IOC başkanı, 1946’da seçilen İsveçli Sigfrid Edström idi.

1912’den beri verilmekte olan Artistik Sanatlar konulu madalyalar son olarak bu Olimpiyatta sahiplerini buldu.

1948 Londra Olimpiyatında hava muhalefeti dolayısıyla bazı yarışmalar akşam karanlığına sarkınca atletler araba farlarıyla aydınlatılmış pistlerde koştular.

 

Resim: Gümüş Madalya kazanan Japon Halterci Harold Sakata, 1964 yılında çevrilen James Bond filmi Goldfinger’da Oddjob rolünü üstlendi. 

Türkiye 1948 Londra Olimpiyatına 6 branşta (Atletizm 12+1, Binicilik 6, Bisiklet 4, Eskrim 6, Futbol 12, Güreş 16) toplam 57 sporcu ile katıldı, kafilemizde bir kadın sporcu vardı (Atletizm-100m Üner Teoman).

 

Resim: 1948 Londra Olimpiyatı Madalyası

1948 Londra Olimpiyatına katılan 59 ülkeden 37’si Madalya kazandı. Amerika 38 Altın, 27 Gümüş, 19 Bronz, toplam 84 Madalya ile birinci olurken Madalya sıralamasında İsveç 16 Altın, 11 Gümüş, 17 Bronz, toplam 44 Madalya ile ikinci, Fransa (10-6-13) 29 Madalya ile üçüncü oldu. Onu Macaristan (10-5-12) 27, İtalya (8-11-8) 27, Finlandiya (8-7-5) 20 ve yedinci olarak Türkiye (6-4-2) 12 Madalya ile izledi.

Resim: Türk kafilesi açılış seremonisinde

Türkiye’ye bu Olimpiyatta Altın Madalyaları Güreş’te Nasuh Akar, Gazanfer Bilge, Celal Atik, Yaşar Doğu, Ahmet Kireççi, Mehmet Oktav kazandırdı. Gümüş Madalyalar hepsi Güreşte olmak üzere Halit Balamir, Adil Candemir, Kenan Olcay, Muhlis Tayfur tarafından kazanıldı. Güreşte Halil Kaya Bronz kazandı.

Türkiye açısından Güreş dışında en başarılı sonuç Ruhi Sarıalp’in Üç Adım Atlamada 15.025 metre ile Bronz Madalyayı almasıydı. Sarıalp, iki yıl sonra Brüksel Avrupa Atletizm Şampiyonasında yarışacak ve gene Bronz Madalya kazanacaktı. Bunu sporcumuzun 1951 Roma ve 1952 Kopenhag’da Ordular Arası Dünya Şampiyonaları’nda kazandığı Altın Madalyalar izledi.

Türkiye Kürek branşında 1948 Londra Olimpiyatına katılmadı. TMOK Başkanı Vildan Aşir Savaşır idi.

Resim: 1943 Cambridge 8+ ekibi, soldan 4. Şamil Urallı.

1940’lı yılların Türk Kürekçileri adına kayda değer tek uluslar arası olayı da İngiltere’de gerçekleşmiştir. 1917 doğumlu Şamil Urallı, Denizbank’ın açtığı sınavı kazanarak Cambridge Üniversitesinde Makine Mühendisliği okumak üzere İngiltere’ye gitmişti. Galatasaray kulübünün kürek takımından olan Urallı, eğitimi sırasında Cambridge Sekiz Tek ekibinde yer almıştı. Savaş dolayısıyla Oxford – Cambridge yarışları yapılamamıştı. Urallı, 1948’de Galatasaray Kürek Şubesi Kaptanlığını yaptı.

 

1948 Londra Olimpiyatında Kürek:

Kürek yarışlarında Henley Kraliyet Yarış Parkurunda 1883 metrelik bir parkurda, 27 ülkeden 310 kürekçi 7 tekne sınıfında yarıştı.

Kürek sporu açısından 1947 tarihi, yıllar sonra kürek teknesi yapımında dünyanın bir numaralı firması olan Empacher ailesinin Doğu Almanya’daki Karlisch ailesi ile birlikte 1923 yılında kurdukları tekne imalatı firmasından ayrılıp Batı Almanya’ya göç ederek Eberbach’ta tekrar imalata başladıkları yıl olarak önemlidir.

Tek Çifte yarışına 14 ülke katıldı:

Avustralyalı Mervyn Wood 7.24.4 ile birinci,

Uruguaylı Eduardo Risso 7.38.2 ile ikinci,

İtalyan Romolo Catasta 7.51.4 ile üçüncü oldu.

 

 

Resim: Avustralyalı Mervyn Wood (Foto: heartheboatsing)

Birinci gelen Mervyn Thomas “Merv” Wood 1917 Kensington-Sydney doğumlu bir polis memurudur. Merv yirmi yılı aşkın kürekçilik hayatında dört kez Olimpiyatlara katılmış, Tek Çifte ve İki Çiftede üç Madalya kazanmıştır.

İkinci olan Uruguaylı Eduardo G. Risso Salaverría, elemelerde Amerikalı efsane kürekçi John Kelly’nin oğlu J. Kelly‘i eleyerek finale yükseldi.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

İsveç, Arjantin, Mısır, İsviçre, Amerika, Yunanistan, İspanya, Yugoslavya, İngiltere, Güney Afrika, Fransa.

 

İki Çifte yarışına 12 ülke katıldı:

İngiltere Richard Burnell, Bertram Bushnell 6.51.3 ile birinci,

Danimarka Ebbs Parsner, Aage Larsen 6.55.3 ile ikinci,

Uruguay William Jones, Juan Rodrigez 7.12.4 ile üçüncü oldu.

Birinci gelen İngiliz ekibinin hamlası Richard Burnell’in babası da bir Olimpiyat Şampiyonu idi. Charles Desborough Burnell Oxfort öğrencisi iken 1895, 1896, 1897 ve 1898 yıllarında Oxford-Cambridge yarışlarını kazanan ekipte kürek çekmiş, 1898-1901 arasındaki dört “Henley Regatta”da birinci olmuş, 1908 Olimpiyatında da İngiliz milli takımı ile Sekiz Tek ekibiyle Altın Madalya kazanmıştı.

İkinci olan Danimarka ekibi aynı teknede 1952 Olimpiyatına da katılmış ancak finale kalamamıştı.

Üçüncü Uruguay ekibinin hamlası Juan Rodrigez, 1952 Olimpiyatında aynı teknede tekrar Bronz Madalya kazanacaktı.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Hollanda, İsviçre, Amerika, İtalya, Macaristan, Kanada, Fransa, Arjantin, Belçika.

 

İki Tek Dümencisiz yarışına 12 ülke katıldı:

İngiltere John Wilson, Ran Laurie 7.21.1 ile birinci,

İsviçre Hans Kalt, Josef Kalt 7.23.9 ile ikinci,

İtalya Felice Fanetti, Bruno Boni 7.31.5 ile üçüncü oldu.

Resim: İngiltere John Wilson – Ran Laurie (Foto: heartheboatsing)

İngiliz ekibi John Wilson ve Ran Laurie, 1934-1935-1936 yıllarında Boat Race yarışında Oxford karşısında başarılı olan Cambridge ekibinde yer almıştı. İkili Henley yarışlarında da Madalyalar kazanmıştı. Ekibin koçu 1908 Londra Olimpiyatında Tek Çiftede 20 yaşında (40 yaşındaki İngiliz Harry Blackstaffe’ye geçilerek) ikinci olan Alexander McCulloch idi.

 

Ran Laurie 2000’li yıllarda Beverly Hills filmi ile tanınan Hugh Laurie’nin babasıdır. Hugh Laurie uzun yıllar Dr. House TV dizisinin başrolünde oynamıştır. Ayrıca “101 Dalmaçyalı”, “Sense and Sensibility“, „The Flight of the Phoenix“ gibi filmlerde oynamış, birçok ödül almıştır. Hugh 1980 Boat Race yarışında Oxfort ekibine birbuçuk metre farkla geçilen Cambridge Sekiz Tekinde yer almıştı. Hugh Laurie, ülkemizde 2010 yılında İthaki Yayınevi tarafından yayınlanmış olan Silah Tüccarı adlı kitabı ile de tanınır.

İkinci olan İsviçre ekibinden Hans Kalt, dört sene sonra 1952 Olimpiyatında aynı tekne sınıfında katılarak Bronz Madalya kazanacaktı.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Amerika, İsveç, Fransa, Danimarka, Avustralya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Arjantin.

 

İki Tek Dümencili yarışına 9 ülke katıldı:

Danimarka Finn Pedersen, Tage Henriksen, Carl-Ebbe Andersen 8.00.5 ile birinci,

İtalya Giovanni Steffe, Aldo Tarlao, Alberto Radi 8.12.2 ile ikinci,

Macaristan Antal Szendey, Bela Zsitnik, Robert Zimonyi 8.25.2 ile üçüncü oldu.

Resim: 2+ son metreler Danimarka Finn Pedersen, Tage Henriksen, Carl-Ebbe Andersen (Foto: heartheboatsing)

Birinci Danimarka ekibinden Finn Pedersen, sekiz sene sonra 1956 Olimpiyatına İki Tek Dümencisizde katılacak ancak finale yükselemeyecekti.

İkinci İtalyan ekibinin hamlası Aldo Tarlao, dört yıl sonra aynı teknede katıldığı Olimpiyatta finale çıkamayacaktı.

Üçüncü Macar ekibinden Antal Szendey, 1936 Olimpiyatında beşinci olan Sekiz Tek ekibindeydi. Ekibin hamlası Bela Zsitnik, dört yıl sonra Sekiz Tekte finale kalamayacak, 1960 Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz ekibiyle katılıp elenecekti.

Dümenci Robert Zimonyi, 1956 yılında Rusların Macaristanı işgal etmesinden sonra Amerika’ya göç etmiş ve 1964 Tokyo Olimpiyatında Amerikan Milli Takımı Sekiz Tekinin dümeninde Altın Madalya kazanmıştı.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Yugoslavya, Amerika, Yunanistan, Fransa, İngiltere, Arjantin.

 

Dört Tek Dümencisiz yarışına 10 ülke katıldı:

İtalya Giuseppe Moioli, Ellio Morille, Giovanni Invernizzi, Franco Faggi 6.39.0 ile birinci,

Danimarka Helge Halkjær, Axel Bonde Hansen, Helge Schroder, Ib Larsen 6.43.5 ile ikinci,

Amerika Frederick Kingsbury, Stuart Griffing, Gregory Gates, Robert Perew 6.47.7 ile üçüncü oldu.

Birinci olan İtalyan ekibi dört yıl sonra aynı teknede elenmişti. Giuseppe Moioli, 1956 oyunlarında aynı teknede dördüncü olmuştu.

İkinci Danimarka ekibinden Helge Schroder, dört yıl sonra Sekiz Tekte çeyrek finalde elenecekti.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Yugoslavya, Güney Afrika, Hollanda, Macaristan, Çekoslovakya, İngiltere, Arjantin.

 

Dört Tek Dümencili yarışına 16 ülke katıldı:

Amerika Warren Westlund, Robert Martin, Robert Will, Gordon Giovanelli, Allen Morgen 6.50.3 ile birinci,

İsviçre Rudolf Reichling, Erich Schriever, Emile Knecht, Pierre Stebler, Andre Moccand 6.53.3 ile ikinci,

Danimarka Erik Larsen, Borge Nielsen, Henry Larsen, Harry Knudsen, Jorgen Olsen 6.58.6 ile üçüncü oldu.

Resim. Amerikan Dört tek Dümencili ekibi seremonide. (Foto:wikipedia/Rdmartin1)

İkinci olan İsviçre ekibinden Emile Knecht ve Pierre Stebler, dört yıl sonra İki Çiftede Olimpiyata katılacak ancak finale çıkamayacaktı.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

İtalya, Norveç, Portekiz, Yugoslavya, Macaristan, İngiltere, Avusturya, Avustralya, Küba, Finlandiya, Arjantin, Fransa, Yunanistan.

 

 

Sekiz Tek Yarışına 12 ülke katıldı:

Amerika Ian Turner, David Turner, James Hardy, George Ahlgren, Lloyd Butler, David Brown, Justus Smith, John Stack, Ralph Purchase 5.56.7 ile birinci,

İngiltere Christopher Barton, Michael Lapage, Guy Richardson, Ernest Bircher, Paul Massey, Charles Lloyd, David Meyrick, Alfred Mellows, Jack Dearlove 6.06.9 ile ikinci,

Norveç Kristoffer Lepsoe, Thorstein Krakenes, Hans Hansen, Halfdan Olsen, Harald Krakenes, Leif Nass, Thor Pedersen, Carl Monssen, Sigurd Monssen 6.10.3 ile üçüncü oldu.

ResiM. Sekiz Tek finali

İkinci olan İngiliz ekibinden Christopher Barton, 1948 Boat Race yarışında kazanan Cambridge ekibindeydi, aynı yıl Leander Club Sekiz Teki olarak Henley yarışını kazandılar ve milli takıma seçilerek Olimpiyata geldiler.

Guy Richardson, 1947 ve 1948 yıllarında Cambridge ekibindeydi. Ernest Paul Bircher, 1948, 1949, 1950 yıllarında Cambridge teknesindeydi. 1948 ve 1953 Henley’de birinci olan ekipteydi.

Paul Massey, dört yıl sonra Dört Tek Dümencilide dördüncü olacaktı. 1949 ve 1950 Cambridge ekibindeydi.

Charles Lloyd, 1949-1950-1951 Cambridge ekibindeydi, Henley yarışlarında birincilikleri vardı.

Sir John David Meyrick, Albay 3. Baron Sir Thomas Meyrick’in oğluydu, 1947 ve 1948 Cambridge ekibindeydi, 1948 Henley’de kazanan ekibin hamlasıydı.

Alfred Mellows, 1947 ve 1948 Cambridge ekibindeydi.

Dümenci Jack Dearlove, Secret Intelligence Service SIS/MI6 başkanı olan Sir Richard Dearlove’un babasıydı.

Kürek yarışlarına ilk üç dışındaki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Portekiz, İsviçre, Yugoslavya, İrlanda, Kanada, Danimarka, Fransa, Arjantin, İtalya.

 

1948 Londra Olimpiyatı Kürek yarışlarına 310 sporcu ile katılan 27 ülke arasından İngiltere 2 Altın, 1 Gümüş Madalya ile en ön sırada yer alırken Amerika 2 Altın, 1 Bronz ile ikinci, Danimarka (1-2-1) 4 Madalya ile üçüncü sırayı aldı. İtalya (1-1-2) 4, Avustralya 1 Altın, İsviçre 2 Gümüş, Uruguay 1 Gümüş, 1 Bronz, Macaristan ve Norveç birer Bronz Madalya kazandılar.