Celal Gürsoy

1956 Melbourn Olimpiyatı

16. Yaz Oyunları Avustralya-Melbourn’da 22 Kasım günü başlayıp 8 Aralık 1956 günü sona erdi. Oyunlara 72 ülkeden 376 kadın, 2938 erkek, toplam 3314 sporcu katılımı ile 17 spor dalında 151 müsabaka yapıldı. Açılış merasimi Melbourne Kriket Stadyumunda yapıldı. Olimpiyatın açılışını Edinburg Dükü Prens Philip yaptı. Sporcu yemini Avustralyalı rekortmen orta ve uzun mesafe koşucusu John Landy tarafından okundu. Landy 2001-2006 yılları arasında Victoria Eyaleti Senatörü olarak görev yaptı.

Resim: Ron Clarke Meşaleyi yakarken (Foto: babyboomercentral.com.au)

Olimpiyat Meşalesi de stada Avustralyalı 17 Dünya Rekoru sahibi uzun mesafe koşucusu Ron Clarke tarafından getirildi.

  

Resim: 1956 Olimpiyatı poster, pul ve logosu

Bu Olimpiyat için Mexiko, Buenos Aires, Los Angeles, Detroit, Mexico City, Chicago, Minneapolis, Philadelphia, San Francisco ve Montreal aday olmuştu. IOC kararına göre bundan sonra bir ülkeden sadece bir şehir aday olabilecekti.

Açılış töreninin ardında 17 yaşındaki Avustralyalı John Ian Wing Organizasyon Komitesine bir dilekçe verdi. Wing, kapanış töreninde sporcuların açılış törenindeki gibi ülkelerinin bayrakları ardında sırlanması yerine karışık olarak hep birlikte stada girmelerini dilemişti ve bundan sonra kapanış merasimleri John’un dilediği gibi oldu. IOC, yıllar sonra bunu hatırladı ve 2000 Sidney Olimpiyat Köyünde bir caddenin adı John Ian Wing olarak adlandırıldı.

Doğu ve Batı Alman takımları oyunlara bir bayrak altında katıldılar.

Melbourn Olimpiyatının en başarılı sporcusu 4 Altın, 2 Gümüş kazanan Macar Bayan Jimnastikçi Agnes Keleti oldu. Agnes, dört sene önce Helsinki Olimpiyatında da bir Altın, bir Gümüş ve iki Bronz kazanmıştı. En başarılı erkek sporcu olarak üç Altın, birer Gümüş ve Bronz madalya kazanan Sovyet Jimnastikçi Wiktor Tschukarin öne çıktı.

Avustralyalıların bu Olimpiyattaki kahramanları 100m ve 200m birincisi bayan atlet Betty Cuthbert, 4x100m Engelli yarışını kazanan takım ve iki Altın bir Gümüş kazanan bayan yüzücü Dawn Fraser oldu.

Bu Olimpiyatta ilk ve tek olarak yaşanan bir olay atçılık müsabakalarında yaşandı. Avustralya’ya atların girmesi karantina bürokrasisine takılınca Atçılık yarışları beş ay önce 10-17 Haziran 1956’da İsveç-Stockholm’de yapıldı. Stockholm’de yapılan atçılık müsabakalarına 29 ülkeden 164 sporcu yarıştı.

Bu Olimpiyat Güney Yarımkürede gerçekleşen ilk organizasyon oldu.

Geçen Olimpiyatta da yarışan İtalyan Yüzücü Film Yıldızı Bud Spencer (Carlo Pedersoli) 100m serbestte 11. oldu.

Oyunlar televizyondan naklen yayınlandı.

Çinli oyuncular direğe yanlış bayrak çekildiği için tribünlere saldırıp bayrağı parçaladılar.

Melbourne Olimpiyatı “Arkadaşlık Olimpiyatı” olarak adlandırılsa da Macaristan- Sovyetler Birliği Sutopu maçında çıkan kavgaları polisin zorlukla yatıştırması unutulmadı. Neticede şampiyon olan Macar Takımı Amerika’ya bir gösteri maçına gittiğinde takımın yarısı sığınma hakkı istedi ve Macaristan’a geri dönmedi. Sonraları bu olay “Children of Glory” adlı filme konu oldu.

Bu Olimpiyatta da siyaset spora karıştı. İspanya, Hollanda ve İsviçre, Sovyetler Birliği’nin Macaristan’ı işgal etmesine karşı oyunları boykot etti. Ayrıca Mısır, Lübnan ve Irak Süveyş krizi dolayısıyla boykot yaptı. Çin Halk Cumhuriyeti de Çin Cumhuriyeti oyunlara alındı diye açılıştan iki hafta önce geri çekildi.

Spora geri dönersek, 17 spor branşında 151 kategoride müsabakalar yapıldı. Bunların atçılık dalında olan 6’sı Stockholm’de gerçekleşti.

Yüzme branşında Kelebek stili yarışlara dahil edildi. IOC ayrıca iki branşta gösteri karşılaşmaları yapılmasına izin verdi, bunlar Avustralya Futbolu ve Beysbol oldu.

 

Resim: 1956 Melbourn Olimpiyat Madalyası

1956 Melbourn Olimpiyatına katılan 72 ülkeden 38’i Madalya kazandı. 37 Altın, 29 Gümüş, 32Bronz, toplam 98 Madalya kazanan Sovyetler Birliği ön sırada yer alırken Amerika (32-25-17) 74 Madalya ile ikinci, Avustralya (13-8-14) 5 Madalya ile üçüncü sırada yer aldı. Macaristan ((9-10-7) 26, İtalya (8-8-9)25, İsveç (85-6) 19, Almanya (6-13-7) 26 Madalya kazandılar.

Türkiye tümü güreş sporunda 13 sporcu ile katıldığı Melbourn Olimpiyatında 3 Altın, 2 Gümüş ve 2 Bronz, toplam 7 Madalya ile 12. sırada yer aldı. Güreşçilerimiz; Mithat Bayrak, Mustafa Dağıstanlı, Hamit Kaplan Altın Madalya alırken, Rıza Doğan, İbrahim Zengin Gümüş ve Dursun Ali Eğribaş ve Hüseyin Aktaş Bronz Madalya kazandılar. Açılış seremonisinde bayrağımızı 87 kg Serbest Güreşçimiz Hamit Kaplan taşıdı.

Türkiye Kürek branşında Melbourn Olimpiyatına katılmadı. TMOK Başkanı Nizamettin Kırşan, Su Sporları Federasyonu Reisi Rıza Salih Saray idi. Kürek Federasyonu bir yıl sonra 1957’de kurulacak ve Başkanı Eftal Nogan olacaktı.

Türkiye Şampiyonalarını 1953-1955-1956’da Galatasaray, 1954’te Fenerbahçe kazandı.

1953 yılında Tonguç Türsan Almanya’da eğitimini sürdürürken girdiği geleneksel Flörsheim yarışlarında “Golden Skiff” kupasını kazanmıştı.

Türkiye 1955 yılında Spor teşkilatının kararı ile Barcelona Akdeniz oyunlarına katıldı. Yarışlara gemiyle gidildi, tekneler taşınmadı ve oradan tedarik edilmeye çalışıldı. Tonguç Türsan ağır ve eski bir tekneyle girdiği yarışta Fransız Tek Çiftesinin ardından ikinci olarak ülkemize bu alanda kazanılan ilk Gümüş Madalyayı getirdi. Galatasaray’ın Geçilmez Armadası Dört Tek ekibi (Ahmet Yavaşoğlu – Orhan Akı – Ali Şermet – Güngör Toygarlı – Dümenci: Teoman Bıyıkoğlu) 5. olurken Fenerbahçe’nin Tonguç-Sudi ekibi tekne bulunamadığı için yarışamadı.

 

1956 Melbourn Olimpiyatında Kürek

Resim: Lake Wendouree, Ballarad, kürek parkuru

Kürek branşında Melbourn’da Lake Wendouree, Ballarad, kürek parkurunda yedi tekne sınıfında yarışlar yapıldı, 25 ülkede 242 kürekçi katıldı. Parkur 2000 metre uzunluğunda ancak sadece 75 metre enindeydi ve sadece dört teknenin aynı anda start yapmasına uygundu. 27 Kasım final günü tribünlerde 30000 seyirci vardı.

Tek Çifte yarışına 12 ülke katıldı:

Sovyetler Birliğinden Vjatscheslav Ivanov arka arkaya kazanacağı üç Olimpiyat Altının ilkini 8.02.5 ile kazandı,

Avustralyalı Stuart MacKenzie 8.07.7 ile ikinci,

Amerikalı efsane John Kelly’nin oğlu ve Grace Kelly’nin kardeşi John B. Kelly Jr. 8.11.8 ile üçüncü oldu.

Resim: Ivanov (Foto:wikipedia/Materialscientist)

1938 Moskova doğumlu Vjatscheslav Nikolajevitsch Ivanov kürek dünyasının ilk Sovyetler Birliği efsanesidir. 1956 yılında 18 yaşında Sovyet Şampiyonu olmuş ve bunu 10 yıl devam ettirmiştir. Aynı yıl Avrupa Şampiyonasını da kazanmış ve Olimpiyata katılmıştır. Önceki yılların Sovyet Tek Çifte şampiyonları Tjukalov und Berkutov zorunlu olarak İki Çifte ekibi kurarak Olimpiyata gelmiş ve Altın Madalya kazanmışlardır.

Resim: MacKenzie (Foto: rowinghistory.net)

 

Final yarışında Avustralyalı MacKenzie 1500 metreye kadar Amerikalı Kelly, Polonyalı Koçerka ve Ivanov’un önünde gelmiş, finişte yaptığı hata ile Altın Madalyayı Ivanov’a kaptırmıştı. Ivanov’un yarış taktiği daha sonraları bilimsel olarak incelenmiş ve bir çok antrenör ve sporcu tarafından uygulanmaya çalışılmıştı. Ivanov starttan sonra parkuru hiç değişmeyen bir tempoda mümkün olduğu kadar birbirine yakın 500 metre dereceleri ile geçmeye çalışır ve son 500 metrede tempoyu arttırarak inanılmaz bir finiş yaparak başarılı olurdu.

Gümüş Madalya kazanan MacKenzie finiş şamandıralarını yanlış hesaplayarak bitişe 100 metre kala yarışı bitti sanarak durduğu için seyircilerin şaşkın bakışları ile ikinci olmuştu. MacKenzie, 1957’den 1962’ye kadar Henley yarışlarında altı Diamond Challenge Sculls yarışını kazanmış, 1962 ve 1963 yıllarında Silver Goblets yarışını partneri Chris Davidge ile kazanmış, 1962 Luzern Dünya Şampiyonasında Gümüş Madalya almıştı.

Galatasaray Kürek Takımının 1950’li yıllarının geçilmez Tek Çiftecisi Can Öge’nin MacKenzie ile ilgili bir anısı var. Can Öge’nin unutamadığı en kuvvetli rakibi 1956 Melbourn Olimpiyatının Gümüş Madalyalı Tek Çiftecisi Avustralyalı Stuart MacKenzie (1937) oldu. Luzern’de finale kalarak yarıştığı ve MacKenzie’ye fotofinişle geçildiği uluslararası yarıştan sonra Federasyon Başkanı Eftal Nogan’ın kendisini kucaklayarak “beni on yaş gençleştirdin” dediğini hatırlıyor. MacKenzie’nin kumaşlara sarılı olarak dikkatle sakladığı küreklerinde İngiltere Kraliçesinin imzası olduğunu görmüşler, bu an Öge’nin unutulamayan anıları arasında önemli bir yer tutuyor.

1957 Olimpiyatında Tek çifte yarışında Polonya’dan Teodor Kocerka 4. oldu.

İlk dört tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

Sıralama dışı: Almanya, İngiltere, Yeni Zelanda, Yunanistan, İtalya, Avusturya, Meksika, Yugoslavya.

 

İki Çifte yarışına 8 ülke katıldı:

Rusya Alexander Berkutov, Juri Tjukalov 7.24.0 ile birinci olurken,

Amerika Bernhard Costello, James Gardiner 7.32.2 ile ikinci,

Avustralya Murray Riley, Mervyn Wood 7.37.4 ile üçüncü oldu.

Birinci olan Sovyetler Birliği ekibinden Alexander Berkutov, 1960 Roma Olimpiyatında aynı teknede Altın Madalya kazanacaktı. Juri Tjukalov, 1952 Helsinki Olimpiyatında tek Çiftede birinci olmuştu, 1960 Olimpiyatında İki Çiftede Gümüş kazanacaktı.

İkinci olan Amerika ekibinden Bernhard Costello, dört yıl önce 1952 Olimpiyatına aynı teknede katılacak ama finale yükselemeyecekti.

Üçüncü olan Avustralya ekibinden Mervyn Wood, 1948 Olimpiyatında Tek Çiftede Altın Madalya kazanmış, 1952 Helsinki’de aynı teknede Bronz Madalya almıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Almanya, sıralama dışı: Uruguay, İngiltere, Belçika, Çekoslovakya.

 

İki Tek Dümencisiz yarışına 9 ülke katıldı:

Amerika James Fifer, Duvall Hecht 7.55.4 ile birinci olurken

Sovyetler Birliği Igor Buldakow, Wiktor Iwanow 8.03.9 ile ikinci,

Avusturya Josef Kloimstein, Alfred Sageder 8.11.8 ile üçüncü

Avustralya Peter Raper, Maurice Grace 8.22.2 ile dördüncü oldu.

Birinci olan Amerika ekibinden Duvall Hecht, 1975 yılında sesli kitap “Books on Tape” konseptini yaratmış ve daha sonra şirketini Random House Publishing’e satmıştır.

Avusturya ekibinin hamlası Josef Kloimstein 1956 Bled Avrupa Şampiyonasında Dümencili ve Dümencisiz İki Tek teknelerinde Gümüş ve Bronz kazanmış, 1956 Olimpiyatında gene iki İki Tek sınıfında yarışmış, Dümencisizde madalya alırken Dümencilide Yarı Finalde elenmiştir. 1960 Olimpiyatında İki Tek Dümencisizde Gümüş kazanmış ve 1964 Olimpiyatında 8. sırada kalmıştır. Teknedeki partneri Alfred Sageder de onunla aynı kariyeri paylaşırken iki oğlu da başarılı kürekçiler olarak yetişmiş ve torunu Sebastian Sageder ileriki yıllarda Dört Tekte Dünya Şampiyonu olmuştur.

İlk dört tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

Sıralama dışı: Almanya, İtalya, Belçika, Danimarka, Yeni Zelanda.

İki Tek Dümencili yarışına 8 ülke katıldı:

Resim: 2+ Yarışının son metreleri (Foto: RRK 08 Online)

Amerika Arthur Ayrault, Conn Findlay, Armin Seiffert 8.26.1 ile birinci,

Almanya Karl-Heinrich von Groddeck, Horst Arndt, Rainer Borkowsky 8.29.2 ile ikinci,

Sovyetler Birliği Igor Jemtschuk, Georgiy Zhylin, Wladimir Petrow 8.31.0 ile üçüncü oldu.

Altın Madalyayı kazanan ekipten Arthur Ayrault dört sene sonra Roma Olimpiyatında İki Tek Dümencisiz teknesinde birinci olacak, partneri Conn Findlay ise Roma’da İki Tek Dümencili ile Bronz kazanıp 1964 Tokyo Olimpiyatında İki Tek Dümencilide Altın kazanacaktı. Conn Findlay 1976 Montreal Olimpiyatına Yelkenci olarak katılmış ve Tempest Sınıfında Bronz Madalya kazanmıştır. Findlay uzun yıllar Stanford Üniversitesinde Kürek Antrenörlüğü yapmış ve 2007’de USRowing tarafından “Yılın Adamı” seçilmiştir.

Resim: Alman 2+ ekibi  (Foto: RRK 08 Online)

İkinci olan Alman ekibinden Karl-Heinrich von Groddeck, 1960 Roma’da Sekiz Tekte Altın Madalya, 1964 Tokyo’da aynı teknede Gümüş kazanacaktı. 1962 Luzern Dünya Şampiyonasında Sekiz Tek ekibiyle Altın Madalya aldı. Avrupa Şampiyonalarında beş kez Altın kazandı. (1956 Bled İki Tek Dümencili, 1957 Duisburg İki Tek Dümencili, 1959 Macon Sekiz Tek, 1963 Kopenhag Sekiz Tek, 1964’te son yarışında Amsterdam’da Sekiz Tek).

Üçüncü olan Sovyetler Birliği teknesinden Igor Jemtschuk ve Georgiy Zhylin, 1952 Helsinki’de İki Çiftede Gümüş Madalya kazanmıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Polonya, sıralama dışı: Şili, Avusturya, Belçika, Avustralya.

 

Dört Tek Dümencisiz yarışına 12 ülke katıldı:

Kanada Archibald McKinnon, Lorne Loomer, Walter D’Hondt, Donald Arnold 7.08.8 ile birinci,

Amerika John Welchli, John McKinlay, Arthur McKinlay, James McIntosh 7.18.4 ile ikinci,

Fransa Rene Guissart, Yves Delacour, Guy Guillabert, Gaston Mercier 7.20.9 ile üçüncü oldu.

Birinci olan Kanada ekibinden Archibald McKinnon, Donald Arnold  ve Walter D’Hondt, dört yıl sonra Roma’da Gümüş Madalya alan Sekiz Tekte yer alacaktı.

İkinci olan Amerikan ekibinde John ve Arthur McKinlay kardeşler, Melbourn’da yarışan tek ikizlerdi. John, 1952 Olimpiyatında da Amerikan Milli Takımındaydı.

Üçüncü olan Fransız ekibinden Rene Guissart, partneri Jean-Pierre Souche ile birlikte 1952 Olimpiyatında İki Tek Dümencisizde beşinci oldular. Jean-Pierre, 1948’de Dört Tek Dümencilide çeyrek finalde elenmişti.

Gaston Mercier, 1952’de İki Tek Dümencilide Altın Madalya almıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İtalya, sıralama dışı: Sovyetler Birliği, Almanya, Küba, Polonya, Danimarka, Avustralya, Macaristan, Finlandiya.

 

Dört Tek Dümencili yarışına 10 ülke katıldı:

İtalya Alberto Winkler, Romano Sgheiz, Angelo Vanzin, Franco Trincavelli, Ivo Stefanoni 7.19.4 ile birinci,

İsveç Olaf Larsson, Gösta Eriksson, Ivar Aronsson, Evert Gunnarsson, Bertil Göransson 7.22.4 ile ikinci,

Finlandiya Kauko Hanninen, Reino Poutanen, Veli Lehtela, Toimi Pitkanen, Matti Niemi 7.30.9 ile üçüncü oldu.

Altın Madalya kazanan İtalya takımının kürekçisi Alberto Winkler Kuzey İtalya, Güney Tirol Bölgesi’nin ilk Altın Madalyalı sporcusu oldu. 1981’de öldüğünde mezar taşına beş Olimpiyat Halkası resmedildi.

Diğer İtalyan kürekçi Romano Sgheiz, dört Olimpiyata katıldı ve iki Madalya kazandı, ekibin bir diğer kürekçisi Franco Trincavelli ise dört yıl sonra Dört Tek Dümencili teknesinde Bronz kazandı. Altın Madalyalı ekibin dümencisi Ivo Stefanoni, İtalyan kürek tarihinin önemli isimlerinden biridir. Üç Olimpiyata katılmış ve iki Madalya kazanmıştır.

İkinci olan İsveç ekibinden Gösta Eriksson, aynı gün ekibiyle birlikte Sekiz Tek teknesinde yarışmış ve parkuru dördüncü olarak bitirmişti. Dört yıl sonra partneri Lennart Hansson ile birlikte Dümencili İki Tekte ve İki Tek Dümencisizde yarışmış ancak finale yükselememişti. Aynı ekipten Evert Gunnarsson, 1948 Olimpiyatında İki Tek Dümencisiz teknesinde partneri Bernt Torberntson ile birlikte yarışmış ve elenmişti. 1952 Olimpiyatında aynı teknede, aynı ekip yarışmış ve çeyrek finalde elenmişti.

Üçüncü olan Finlandiya ekibi aynı gün Dört Tek Dümencisiz yarışına da katılmış ancak repechage yarışında elenmişti. Ekipten Kauko Hanninen, dört yıl sonra 1960’da Dört Tek Dümencilide yarışıp elenmiş, 1964 Olimpiyatına Dört Tek Dümencisizde katılmış ve başarısız olmuş, son olarak 1968 Olimpiyatında partneri Pekka Sylvander ile İki Tek Dümencisiz yarışına katılmış ve repechage yarışında elenmişti.

Reino Poutanen, aynı gün Dört Tek Dümencisiz yarışına da katılmış ancak repechage yarışında elenmişti. Dört yıl sonra Dört tek Dümencili yarışına katılmış ve çeyrek finalde elenmişti.

Veli Lehtela, aynı gün Dört Tek Dümencisiz yarışına da katılmış ancak elenmişti. Dört yıl sonra 1960 Roma Olimpiyatında Toimi Pitkanen ile birlikte İki Tek Dümencisiz teknesinde Bronz Madalya kazanmıştı. Aynı ekip 1964 Olimpiyatında finalde altıncı oldu.

Toimi Pitkanen, aynı gün Dört Tek Dümencisiz yarışına da katılmış ancak repechage yarışında elenmişti. 1952 Olimpiyatında İki Tek Dümencili yarışında finalde altıncı olmuştu. 1960 Olimpiyatında partneri Veli Lehtela ile birlikte İki Tek Dümencisiz yarışında Bronz Madalya kazandı. Son Olimpiyatı olan 1964 yılında aynı ekip finalde altıncı olmuştu.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Avustralya, sıralama dışı: Brezilya, Amerika, Sovyetler Birliği, Yeni Zelanda, Küba, Danimarka.

 

Sekiz Tek yarışına 10 ülke katıldı:

Amerika Thomas Charlton, David Wight, John Cooke, Donald Beer, Caldwell Esselstyn, Charles Grimes, Richard Wailes, Robert Morey, William Becklean 6.35.2 ile birinci olurken,

Kanada Philip Kueber, Richard McClure, Robert Wilson, David Helliwell, Donald Pretty, William McKerlich, Douglas McDonald, Lawrence West, Carlton Ogawa 6.37.1 ile ikinci,

Avustralya Michael Aikman, David Boykett, Angus Benfield, James Howden, Garth Manton, Walter Howell, Adrian Monger, Bryan Doyle, Harold Hewitt 6.39.2 ile üçüncü oldu.

Resim: 8+ son metreler

Birinci olan Amerikan ekibi Yale Üniversitesi kürek takımından oluşmaktaydı, ekipten Rusty Wailes, dört sene sonra Roma Olimpiyatında Dört Tek Dümencisizde Altın Madalya kazanacaktı.

İkinci olan Kanada ekibinden Donald Pretty, 1964 Olimpiyatında dokuzuncu olan Sekiz Tek ekibindeydi. Bill McKerlich, 1960 Roma’da aynı teknede tekrar Gümüş Madalya kazanacaktı. Oğlu Ian McKerlich 1988 Seul Olimpiyatında Kanada Milli Takımındaydı.

Üçüncü olan Avustralya ekibinden Walter Howell, 1960 Roma Olimpiyatında repechage yarışında İki Tek Dümencili ekibindeydi. Ekibin hamlası Brian Doyle’un oğulları David ve Mark Avustralya Kürek dünyasında önemli başarılar kazandılar, 1983-1986-1987 Dünya Şampiyonalarına katıldılar.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İsveç, sıralama dışı: Sovyetler Birliği, Japonya, İngiltere, Çekoslovakya, Fransa, İtalya.

 

1956 Melbourn Olimpiyatı Kürek yarışlarına 242 sporcu ile katılan 25 ülke arasında Amerika 3 Altın, 2 Gümüş, 1 Bronz, toplam 6 Madalya kazanarak en ön sırada yer aldı. Sovyetler Birliği 2 Altın ile birer Gümüş ve Bronz kazanarak ikinci oldu. Kanada bir Altın, 1 Gümüş, İtalya 1 Altın, Avustralya 1 Gümüş, 2 Bronz, Almanya ve İsveç birer Gümüş, Avusturya, Fransa ve Finlandiya birer Bronz Madalya kazandılar.