Celal Gürsoy

1924 Paris Olimpiyatı

1924 Olimpiyatının Amsterdam’da yapılması kararlaştırılmışken 1894 de Coubertin’in Olimpiyat fikrinin kabul ettirmesinin 30.yıldönümü nedeniyle seçilen Paris, çeyrek asır evvelki kötü imajı silmek fırsatını buldu. “Savaşta Yenilenler” Almanya, Türkiye, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan tekrardan Olimpiyata davet edilirken Fransa ile arasındaki soğukluk nedeniyle Alman takımı Paris’e gelmedi.

8. Olimpiyatı organize etmek için Amsterdam, Barcelona, Los Angeles, Prag ve Roma şehirleri de talip olmuşlardı.

Baron Pierre de Coubertin, dünya gençliğinin ve barışın sembolü olarak kurduğu Olimpiyatların politikaya alet edildiğini belirterek, 1924 Olimpiyatının ardından IOC başkanlığından ayrıldı. IOC, 1924 Olimpiyatından itibaren her 4 yılda bir Yaz Olimpiyatlarına paralel olarak Kış Olimpiyatlarının da yapılmasına karar verdi.

  

Resim: 1924 Olimpiyatı Posterleri ve Logosu

8. Olimpiyat Oyunları 4 Mayıs 1924 günü başladı ve 27 Temmuz’da sona erdi. Kapanış merasiminde ilk olarak direğe üç bayrak çekilmesi planlandı. Olimpiyat Bayrağı, oyunların yapıldığı ülkenin bayrağı ve gelecek oyunların yapılacağı ülkenin bayrağı. Oyunlara 44 ülkeden 135 kadın, 2954 erkek, toplam 3089 sporcu katıldı.

Olympique Yves-du-Manoir Stadyumunda gerçekleşen açılışı başkan Gaston Doumerque yaptı. Sporcu yemini dört kez Olimpiyatlara katılmış Fransız Atlet Geo Andre tarafından okundu.

Paris Olimpiyatında 17 spor dalında 126 müsabaka yapıldı.

Fransız Rahip Henri Didon’un buluşu olan „altius, citius, fortius“ (daha yüksek, daha hızlı, daha kuvvetli) yakıştırması ilk olarak bu Olimpiyatta kullanıldı.

İlk Kış Olimpiyatı aynı yıl Fransa – Charmonix’de yapıldı. 11 gün sürdü, Asıl adı Uluslararası Kış Sporları Haftası idi. Sonradan Kış Olimpiyatı olarak değiştirildi. Norveç ve Finlandiya 43 madalyadan 27’sini kazandı ancak Kayakla Atlama sınıfında bir puanlama hatası yapıldı ve üçüncü olan Amerikalı kayakçı Anders Haugen, hak ettiği Bronz Madalyayı ancak 1974 yılında 83 yaşında iken alabildi.

1924 Olimpiyatının yıldızı Fin’li atlet Paavo Nurmi oldu. Dört sene önce 1920 Olimpiyatında üç Madalya kazanan Paavo, Paris’te 10-13 Temmuz günleri arasında üçü bireysel, ikisi takım olarak kazanılmış beş Altın Madalya daha kazandı. Aynı takımdan atlet Ritola da dört Altın ve iki Gümüş Madalya kazandı. 

 

Daha sonraları Tarzan rolü ile herkesin tanıyacağı genç Amerikalı (1904 Romanya doğumlu Jonas) Johnny Weissmüller, yüzmede üç Altın ve su topu takımı ile de bir Bronz madalya aldı.

 

Resim: Johnny Weissmüller (Foto:wikipedia/Tekstman)

Johnny Weissmüller, 1924 Paris Olimpiyat Oyunlarının yıldızları arasında yerini alan sporculardan biri oldu. Weissmüller, 100m ve 400m serbestte ve 4x200m yüzme yarışlarında birinci olan takımda yer alarak 3 Altın Madalya elde etti. Su topunda 3. olan Amerikan takımında da oynayan efsane yüzücü bu oyunlarda toplam 3 Altın 1 Bronz Madalya alarak “Havuzların Kralı” oldu. Weissmüller, dört yıl sonra yapılan Amsterdam Oyunlarında da 2 Altın Madalya alarak adını Olimpiyat tarihine yazdırdı.

Resim: “Tarzan”, 1970’li yılların başında İstanbul  seyahati sırasında Galatasaray Adasını da ziyaret edip genç yüzcülerle resim çektirmişti. (Foto: Murat Özüak)

“Havuzların Kralı” daha sonraları, Hollywood´da 12 tane Tarzan filminde başrol oynayarak “Ormanlar Kralı” oldu. Weissmüller 1984 yılında Meksika’da vefat etti.

Resim: Johnny Weissmüller

 

Resim: Açılış Seremonisi (Foto: summergames.ap.org)

Oyunları 1000 gazeteci izledi, bu Olimpiyatta da artistik sanatlara ödüller verildi, atletizm müsabakaları sırasında hava sıcaklığının 45 dereceye kadar çıkmasına rağmen 7 Dünya Rekoru kırıldı, Tenis uzun bir süre için son kez oyunların programına alındı ve bu spor 64 yıl sonra 1988 Seul Olimpiyatına kadar bir daha Olimpiyatlarda şans bulamadı.

1924 Paris Olimpiyat Oyunlarında uzun atlamada Altın kazanan ABD’li Willam D. Hubbard, Olimpiyat tarihinde “bireysel bir müsabakada”, Altın Madalya kazanan ilk siyahi atlet oldu. 1908 Londra Olimpiyatında Amerika Bayrak takımı ile Madalya kazanan ve Olimpiyatdan kısa süre sonra vefat eden John Taylor, Amerika’nın Madalya kazanan ilk siyahi atleti olmuştu.

İngiliz Atletizm Milli takımı ile yarışmalara katılan iki sporcunun hayatı 1981 yılında “Chariots of Fire” isimli filme konu olacak ve aynı yıl Oscar alacaktı.

 

Resimler: Eric Liddell ve Harold Abrahms (Foto: filmtett.ro)

“Chariots of Fire”

1924 Paris Olimpiyatına katılan İngiliz Atletizm takımından koyu dindar Eric Liddell 400 metrede Altın, 200 metrede Bronz Madalya kazanmıştı. Eric Liddell, (1902-1945) Olimpiyattan sonra Protestanlığı yaymak amacıyla tekrar Çin’e dönmüş Misyonerlik görevini yürütmüştür.

Atletizm takımının bir diğer sporcusu olan Yahudi asıllı Harold Abrahams, (1899-1978) 100 metrede Altın, 4×100 metrede Gümüş Madalya kazanmıştı. Harold, 100 metreyi 10.6 ile koşarak Olimpiyatlarda Altın kazanan ilk Avrupalı atlet olarak tarihe geçti. Harold, 1925’te geçirdiği bir kaza sonucu aktif sporculuğu bırakmış 1926’da Uluslar Arası Amatör Atletizm Birliğinde görev almıştır.

Bu iki atletin aynı takım içinde Olimpiyatta ön yargılarını aşmaya çalışmaları 1981 yılında Colin Welland’ın yazdığı ve Hugh Hudson’un yönettiği Chariots of Fire filmine konu olmuştur. Filmde Eric Liddel’i Ian Charleson, Harold Abrahams’ı da Ben Cross canlandırmıştı.

Film aynı yıl “En Başarılı Film” Oscar ödülüne layık görülmüştür. 2012 Olimpiyatı sırasında da kutlamalarda sinemalarda yeniden düzenlenmiş haliyle binlerce kişi tarafından izlenmiştir. Film şu anda en başarılı 100 İngiliz Filmi listesinde 19. sıradadır.

 

1924 Paris Olimpiyatına katılacak olan Amerikan Kano Milli takımının sporcusu Bill Havens Altın Madalya favorisi olduğu halde eşinin doğum tarihi ile çakıştığı için takımdan affını istedi ve olimpiyata katılmadı.
1 Ağustos 1924 tarihinde oğlu Frank dünyaya geldi. Bill Havens 28 yıl boyunca kararının doğru olup olmadığını sorguladı.

 Resim: Frank Havens
Seneler sonra 1952 Helsinki Olimpiyatı sırasında bir telgraf aldı. “Sevgili babam, 1924’te beni beklediğin için teşekkür ederim. Senin o gün kazanman gereken Altın Madalya ile eve dönüyorum.” Frank, 10.000 metre kano yarışında birinci olmuştu.

 

Resim: Türk kafilesi açılış seremonisinde. (Foto: tr.wikipedia)

1924 Paris Olimpiyatında Türkiye Milli Futbol Takımı da ilk kez yer aldı. Milli takım Çekoslovakya’ya 5-2 yenilerek elendi. Türkiye, 1924 Olimpiyatında Atletizm 4, Eskrim 1, Futbol 11, Güreş 5, Halter 1, toplam 22 sporcu tarafından temsil edildi.

Paris Olimpiyatında Türk Kafilesinin Başkanlığını Galatasaray Spor Kulübünün kurucusu Ali Sami Yen yapmıştı. Kafilemizde Başkan Yardımcılığı görevinde Burhan Felek vardı.

 

 

1924 Paris Olimpiyat Madalyası

Paris Olimpiyatına katılan 44 ülkeden 27’si Madalya kazandı. Amerika 45 Altın, 27 Gümüş, 27 Bronz, toplam 99 Madalya ile birinci olurken, Finlandiya (14-13-10) 37 Madalya ile ikinci, Fransa (13-15-10) 38 Madalya ile üçüncü oldu. Onları İngiltere (9-13-12) 34, İtalya (8-3-5) 16, İsviçre (7-8-10) 25, Norveç (5-2-3) 10, İsveç (4-13-12) 29, Hollanda (4-1-5) 10, Belçika (3-7-3) 13 Madalya ile takip etti. Türkiye Madalya almadı.

Kürek branşında Türkiye 1924 Paris Olimpiyatına katılmadı. TMOK Başkanı Selim Sırrı Tarcan idi.

1924 yılının 16 Ocak günü, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslar arası spor alanında ilk kez Ay – Yıldızlı milli forma ile dünyanın en büyük spor şöleni olan Olimpiyat Oyunlarına katılmaları için (değeri sonradan anlaşılacak) çok önemli bir karar Bakanlar Kurulu (o zamanki adıyla İcra Vekilleri heyeti) tarafından alındı ve Gazi Mustafa Kemal’in onayı ile yürürlüğe kondu.

 

 

1924 Paris Olimpiyatında Kürek

Kürek branşında İki Tek Dümencisiz ve Dört Tek Dümencisiz tekneleri oyunlara ilave edildi ve toplam yedi tekne sınıfında yarışlar yapıldı. Paris Olimpiyatı kürek yarışlarına 14 ülke 182 kürekçi ile katıldı.

Tek Çifte yarışına 7 ülke katıldı:

Geçen Olimpiyatta ikinci olan Polonya asıllı İngiliz Jack Beresford 7.49.2 ile kazandı,

Amerikalı William Gilmore 7.54.0 ile ikinci,

İsviçreli Josef Schneider 8.01.1 ile üçüncü oldu.

Resim: Jack Beresford (Foto: heartheboatsing)

Altın Madalyalı Jack Beresford, dört sene önce Anvers’te aynı teknede ikinci olmuştu, gelecek Olimpiyatlarda 1928’de Sekiz Tekte Gümüş, 1932’de Dört Tek Dümencisizde Altın ve 1936’da İki Çiftede Altın Madalya kazanacaktı.

Tek Çifte ikincisi Amerikalı William Gilmore için bu katıldığı ilk Olimpiyattı ve İngiliz efsane kürekçi Beresford karşısında çok başarılı bir yarış çıkartmıştı. Gilmore sekiz sene sonra Los Angles’te 37 yaşına rağmen katıldığı İki Çifte yarışında Altın Madalya alacaktı.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Kanada, Avustralya, Polonya, Hollanda.

 

İki Çifte yarışına 5 ülke katıldı:

Amerikalı Paul Costello, John B. Kelly 6.34.0 ile kazanırken,

Fransız Marc Detton, Jean-Pierre Stock 6.38.0 ile ikinci,

İsviçreli Rudolf Bosshard, Heinrich Thomas üç tekne geriden gelerek Bronz Madalya kazandılar.

Resim: Paul Costello – John B. Kelly (önde) (Foto: rudergott.de)

Amerikalı ekip bir önceki Olimpiyatta da Altın kazanmıştı ve Costello bir sonraki Olimpiyat olan 1928 Amsterdam’da da Altın kazanacak, aynı başarıyı 1928 Amsterdam’da tekrarlayacaktı.

Üçüncü olan İsviçre ekibinden Rudolf Bosshard, 1920 Olimpiyatında elenen Sekiz Tek ekibindeydi, 1928 Olimpiyatında İki Çiftede yedinci olarak elenecekti.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

4.Brezilya, sıralama dışı: Macaristan.

 

İki Tek Dümencisiz yarışına 3 ülke katıldı:

Hollandalı Antonie Beijnen, Willy Rosingh 8.19.4 ile kazanırken Fransa Maurice Bouton, Georges Piot 8.21.6 ile ikinci oldular.

Birinci olan Hollanda ekibinden Antonie “Teun” Beijnen dört sene sonra 1928 Olimpiyatında elenen Sekiz Tek ekibinde yer alacaktı.

İkinci olan Fransız ekibinden Maurice Bouton, dört sene önce Anvers’te İki Tek Dümencilide ikinci olmuştu. Partneri Georges Piot, dört sene sonra elenen Dört Tek Dümencili teknesinde yer alacaktı.

Yarışa katılan üçüncü ülke İngiltere oldu.

 

İki Tek Dümencili yarışına 5 ülke katıldı:

İsviçreli Eduard Candeveau, Alfred Felber, Emile Lachapelle 8.39.0 ile kazanırken,

İtalya Ercole Olgeni, Giovanni Scatturin, Gino Sopracordevole 8.39.1 ile ikinci,

Amerikalı Leon Butler, Harold Wilson, Edward Jennings üç tekne geriden gelerek Bronz Madalya kazandılar.

Bu yarışta birinci gelen İsviçreli ekip bir önceki Olimpiyatta Bronz Madalya kazanmıştı. Eduard Candeveau, 1928 Olimpiyatında Tek Çiftede yedinci olacaktı.

İkinci İtalyan ekibi dört sene önce başka bir dümenci ile (Guido De Filipi) birinci olmuştu.

Üçüncü olan Amerikan ekibinin dümencisi Edward Jennings sekiz sene sonra 1932 Los Angeles Olimpiyatında birinci gelen İki Tek Dümencili teknesinin dümeninde oturacaktı.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

4.Fransa, sıralama dışı: Belçika.

 

Dört Tek Dümencisiz yarışına 4 ülke katıldı:

İngiltere Charles Eley, Terence Sanders, Robert Morrison, James MacNabb ekibi 7.08.6 ile birinci olurken,

Kanada Colin Finlayson, Archibald Black, George MacKay, William Wood ekibi 7.18.0 ile ikinci,

İsviçre Emile Albrecht, Alfred Probst, Eugen Sigg, Hans Walter iki tekne geriden üçüncü oldular.

Birinci olan İngiliz ekibinin kürekçileri yıllarca Henley yarışlarında çeşitli teknelerde madalyalar kazanmıştı. Charles Eley, 1924 Cambridge ekibindeydi. Terence Sanders, 1923 Cambridge ekibinin hamlasıydı. Robert Morrison, 1923 Cambridge teknesindeydi.

James MacNabb, 1924 Cambridge ekibindeydi, spor hayatından sonra mali danışman oldu ve 20 yıl boyunca ARA (Amateur Rowing Association) saymanlık görevini yürüttü. 1. Dünya Savaşına katıldı, Batı Afrika ve Burma’da bulundu, Henley Regatta organizasyonunda Steward görevinde bulundu, 1931’den 1933’e kadar Boat Race yarışlarını kazanan Cambridge ekibinin koçluğunu yaptı. 1949-1951 arasında bu defa Oxford Sekiz Tekinin Koçuydu. Tarihte iki takımın da koçluğunu yapan çok az sayıda insandan biri oldu.

Kanada ekibinden Colin Finlayson IOC Madalya listesinde uzun süre yer almamıştı, adının yerinde başka bir isim (A. Mariacher) vardı.

Üçüncü İsviçre ekibi aynı gün Dümencili Dört tek Yarışını kazanmıştı. Ekibin hamlası Hans Walter 1920 Anvers Olimpiyatında Dört Tek Dümencilide Altın Madalya kazanmıştı. Aynı gün Sekiz Tek yarışına da katılmış ama finale kalamamıştı.

Yarışa katılan dördüncü ülke Fransa oldu.

 

Dört Tek Dümencili yarışına 10 ülke katıldı:

Dümencisiz Dört Tekte üçüncü olan İsviçre ekibi Emile Albrecht, Alfred Probst, Eugen Sigg, Hans Walter, bu yarışı 7.18.4 ile birinci bitirirken,

Fransız ekibi Eugene Constant, Louis Gressier, Georges Lecointe, Raymond Talleux, Ernest Barberolle 7.21.6 ile ikinci,

Amerika Robert Gerhardt, Sidney Jelinek, Edward Michell, Henry Welsford John Kennedy bir tekne geriden üçüncü oldular.

İkinci olan Fransız ekibinden Eugene Constant, Raymond Talleux ve dümenci Ernest Barberolle aynı gün İki Tek Dümencili yarışında dördüncü olmuştu. Dümenci 1920 Olimpiyatında da yarışmıştı.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

4.İtalya, sıralama dışı: Macaristan, İngiltere, İspanya, Polonya, Hollanda, Belçika.

 

Sekiz Tek yarışına 10 ülke katıldı:

Amerika Leonard Carpenter, Howard Kingsbury, Alfred Lindley, John Miller, James Rockefeller, Frederick Sheffield, Benjamin Spock, Alfred Wilson, Laurence Stoddard 6.33.4 ile birinci bitirirken,

Kanada Arthur Bell, Robert Hunter, William Langford, Harold Little, John Smith, Warren Snyder, Norman Taylor, William Wallace, Ivor Campbell 6.49.0 ile ikinci,

İtalya Antonio Cattalinich, Francesco Cattalinich, Simeone Cattalinich, Giuseppe Crivelli, Latino Galasso, Pietro Ivanov, Bruno Sorich, Carlo Toniatti, Vittorio Gliubich 3-4 tekne geriden üçüncü oldu.

Resim: Amerika ekibi

Birinci olan Amerika ekibinden James Rockefeller, sonraki yıllarda Bankacılık sektöründe ilerleyecek ve Citigroup kurucusu olarak dünyanın en zengin insanlarından biri olacaktı. Standart Oil Company kurucusu olan ünlü milyarder Rockefeller’in ailesindendir.

 

  (Foto: wikipedia/GroveGuy)

Rockefeller 4 çocuk, 14 torun, 37 torun çocuğu ve 1 torun torunu sahibi olmuştu. Evi 2004 yılında ölümünden sonra 13.4 milyon dolara satılmıştı. 2009’da tekrar satılmış, bu defa 23.9 milyon dolar ödenmişti.

Amerikan ekibinde yer alan Benjamin Spock, ilerleyen yıllarda ünlü bir çocuk psikologu oldu, Freud’un çalışmalarını çocuklar üzerinde uyguladı ve yazdığı kitap 50 milyon adet sattı.

Aynı ekipten Alfred “Al” Damon Lindley 1936 Kış Olimpiyatına kayakçı olarak katılacaktı.

Resim: İkinci Kanada ekibi antrenmanda

Kanada ekibinin dümencisi Ivor Campbell, Tıp eğitimi almış, İkinci Dünya Savaşı sırasındaki hizmetlerinden dolayı Fransız Hükümetinden “Croix de Guerre” ödülü almıştır.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

4.İngiltere, sıralama dışı: İspanya, Hollanda, Fransa, Avustralya, Belçika, Arjantin.

 

1924 Paris Olimpiyatı kürek yarışlarına 182 sporcu ile katılan 14 ülkenin yedisi Madalya sahibi oldu. En çok Madalyayı 2 Altın, 1 Gümüş, 2 Bronz, toplam 5 Madalya ile Amerika aldı. İsviçre 2 Altın, 3 Bronz, toplam 5 Madalya ile ikinci, İngiltere 2 Altın ile üçüncü ve onları takiben Hollanda 1 Altın, Fransa 3 Gümüş, Kanada 2 Gümüş, İtalya bir Gümüş ve bir Bronz kazandı.