Celal Gürsoy

1928 Amsterdam Olimpiyatı

1928 Amsterdam Olimpiyatı, 9. Olimpiyat olarak tanınır, bu organizasyonu yapmak için aday olan diğer şehir Los Angeles dört sene sonraki Olimpiyat Oyunlarını üstlenecektir. 9. Yaz Oyunlarına 46 ülkeden 277 kadın, 2606 erkek, toplam 2883 sporcu katıldı. 14 spor branşında düzenlenen 109 kategoride müsabakalar yapıldı. Malta, Rodezya ve Panama Olimpiyatlara ilk kez katılan yeni ülkeler oldular.

Resim: 1928 Amsterdam Olimpiyat Posteri (Foto:wikipedia/Soerfm)

28 Temmuz’da başlayıp 12 Ağustos 1928’de biten organizasyonun açılışını Amsterdam Olimpik Stadyumda Hollanda Prensi Hendrik yaptı, sporcu yemini Hollandalı futbolcu (1920 Olimpiyatı Bronz Madalyalı takımdan) Henri Denis tarafından okundu.

Amsterdam Olimpiyatında ilk defa Olimpiyat Meşalesi yakıldı ve güvercinler uçuruldu. Açılışta sporcuların geçidi Yunanistan takımı ile başladı ve ev sahibi Hollanda takımı ile sona erdi. Bu sıralama bundan sonraki Olimpiyat Oyunlarında da uygulanmaya devam edildi. Almanya, 1. Dünya Savaşı sonrasında ilk defa oyunlara katıldı ve Madalya sıralamasında ikinci oldu.

 Resim: 1928 Olimpiyatından bir köşe

Kadınlar atletizm müsabakaları 100m, 800m, 4x100m Engelli, Yüksek Atlama, Disk Atma, oyunlara dahil edildi. 18 ülkeden 101 Kadın Atlet yarışmalara katıldı. Amerika 17, Almanya 16 Kadın sporcu ile geldi.

Resim: New York Times tarafından Olimpiyatın en güzel Kadın Atleti seçilen Yüksek Atlama Şampiyonu Kanadalı Ethel Catherwood (Foto:wikipedia/Materialscientist)

Oyunlarda Amerikalı Johnny Weissmuller (Tarzan) yüzmede iki Altın Madalya kazandı, böylece 1924 Paris Olimpiyatı ile birlikte 5 Madalyanın sahibi oldu.

Finli atlet Paavo Nurmi de Olimpiyatlarda kazandığı (9 Altın) toplam 12 Madalyanın son üçünü (1 Altın, 2 Gümüş) Amsterdam’da kazandı. Olimpiyatlarda 22 Dünya rekoru kırmış olan Finli atlet Paavo Nurmi ısmarlanan bir yemek ücreti yüzünden amatörlük özelliğini kaybederek Olimpiyatlardan ömür boyu uzaklaştırıldı. Aktif sporculuk hayatının bitmesi üzerine antrenörlük yaptı, daha sonra yaptığı işlerden kazandığı parayla Finlandiya’nın en zengin insanlarından biri oldu, 1952 Helsinki Olimpiyatında Meşaleyi yakma şerefi ona verildi.

1912 ile 1948 arasında verilen Artistik Sanatlar Madalyaları bu Olimpiyatta da verildi.

Hindistan ilk Olimpik Madalyasını Çim Hokeyinde aldı. Bu Madalya arka arkaya Olimpiyatlarda gelecek olan altı Altın Madalyanın birincisi oldu.

Japon Mikio Oda, Üç Adım Atlamada 15.21m ile kazandığı birincilik ona Asya Kıtasından Altın Madalya kazanan ilk atlet ünvanını getirdi.

1928 Amsterdam Olimpiyatına Türkiye’den 6 atlet, 5 bisikletçi, 1 halterci, 4 eskrim sporcusu, 6 güreşçi ve 20 kişiden oluşan bir futbol takımı, toplam 42 sporcu katıldı.

Kürek branşında katılım olmadı. TMOK Başkanı Ali Sami Yen idi.

 

 

 

Resim: 1928 Amsterdam Olimpiyatı Madalyası

 

Amsterdam Olimpiyatına katılan 46 ülkeden 34’ü Madalya kazandı. Amerika 22 Altın, 18 Gümüş, 16 Bronz toplam 56 Madalya ile en ön sırada yer aldı. Almanya (10-7-14) 31 Madalya ile ikinci, Finlandiya (8-8-9) 25 ile üçüncü, İsveç (7-6-12) 25 ile dördüncü oldu. Türkiye Madalya almadı.

 

1928 Amsterdam Olimpiyatında Kürek

Kürek branşında 2-10.08.1928 tarihlerinde yedi tekne sınıfında yarışlar yapıldı ve 19 ülkeden 245 sporcu katıldı.

Tek Çifte yarışına 15 ülke katıldı:

Avustralyalı Henry Robert (Bobby) Pearce 7.11.0 ile birinci olurken

Amerikalı Kenneth Myers 7.20.8 ile ikinci ve

İngiliz Thedore Collet 7.29.8 ile üçüncü oldu.

Altın Madalyayı kazanan 1905 Sidney doğumlu Henry Pearce Amsterdam’da Avustralya takımının bayrağını taşımıştı. Henry, bir sonraki Olimpiyatta da Altın Madalya alacak ve üç kez Dünya Şampiyonu olacak, ayrıca Henley Royal Regatta’yı da kazanacaktı. Amsterdam’daki çeyrek final yarışının ortalarında önünden geçen bir ördek ailesine zarar vermemek için durmuş, sonra yarışa devam etmiş, gene de birinci olmuştu. Final yarışında çektiği “7.11.0”, 25 saniye farkla Olimpiyat Rekoru olarak kaydedilmişti.

Resim: Henry Pearce (www.adelaidenow.com.au)

Sunucu Henry Pearce’in yarış sırasında neden durduğunu anlatıyor ama tarih 1920 olarak yanlış verilmiş. Olay 1928’de gerçekleşmiş.

Pearce’in babası 1911 ve 1913 Dünya Şampiyonalarına katılmış olan Avustralyalı bir milli kürekçiydi. Daha sonraları Kanada vatandaşı olan Henry, 1938’de yılın sporcusu seçilerek “Lou Marsh Trophy” ödülünü aldı.

İkinci olan Amerikalı Kenneth Myers, sekiz sene önce 1920 Anvers Olimpiyatında Dümencili Dört Tekte Gümüş Madalya almıştı, 1932 Los Angeles Olimpiyatında İki Çiftede partneri William Gilmore ile Altın alacaktı.

Üçüncü olan İngiliz Thedore Collet, Cambridge Üniversitesinde okurken 1922-1923-1924 yıllarında Oxfort’a karşı yarışmış, 1922 ve 1924’te yarışı kazanan taraf olmuştu.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Hollanda, sıralama dışı: İtalya, İsviçre, Almanya, Japonya, Güney Afrika, Belçika, Fransa, Danimarka, Çekoslovakya, Macaristan, Kanada.

 

İki Çifte yarışına 10 ülke katıldı:

Amerikalı Paul Costello, Charles Mcilvaine ekibi 6.41.4 ile birinci olurken

Kanada Joseph Wright, John Guest 6.51.0 ile ikinci ve

Avustralya Leo Losert, Viktor Flessl 6.58.8 ile üçüncü olmuştur.

Resim: Costello – Mcilvaine (Foto:wikipedia/Materialscientist)

Amerikalı Paul Costello bu yarışla birlikte üçüncü Olimpiyat Altınını almış ve 20. Yüz Yılın ilk yarısının en başarılı kürekçilerinden biri olmuştur. Üç Olimpiyatta arka arkaya aynı tekne sınıfında Madalya alan ilk kürekçidir. Bu onura daha sonraki yıllarda sadece Ivanov, Karpinnen ve Redgrave sahip olabilmişlerdir.

İkinci olan Kanada ekibinden Joseph George Harris Wright Jr., aynı gün Tek Çiftede yarışmış ancak finale kalamamıştı, 1932 Olimpiyatında da Tek Çiftede katılmış ve elenmişti. Wright Jr. 1928 Henley yarışlarında Diamond Challenge Sculls yarışını kazanan ikinci Kanadalı olmuştu. Bu kupayı kazanan ilk Kanadalı 1904 yılında Toronto Rowing Club adına yarışan ve finalde London R. C.’ten A. H. Cloutte’yi geçen L. F. Scholes olmuştu. Harris’in babası Joseph Wright Sr. (1904 ve 1908 Olimpiyatlarında yarışan Kanada Sekiz Tek ekibi sporcusu) tarafından antrene edilmişti.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Hollanda, İsviçre, İtalya, Almanya, Belçika, Fransa, İngiltere.

 

İki Tek Dümencisiz yarışına 8 ülke katıldı:

Alman ekibi Kurt Moeschter, Bruno Müller 7.06.4 ile birinci gelirken

İngiliz Terence O’Brien, Roger Nisbet 7.08.8 ile ikinci ve

Amerikalı Paul McDowell, John Schmitt 7.20.4 ile üçüncü oldu.

 

Resim: Kurt Moeschter – Bruno Müller (Foto: RRK 08 Online)

Birinci gelen Kurt Moeschter Berliner Ruderklub Hellas sporcusuydu ve partneri Bruno Müller ile Almanya Şampiyonasında hem İki Tek, hem de Dört Tek yarışlarını kazanmışlardı. Kurt, harpten sonra Hamburg’ta antrenör olarak çalıştı.

İkinci gelen İngiliz ekibi Terence O’Brien ve Roger Nisbet, 1927 Henley yarışında Silver Goblets’i kazanmıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İtalya, sıralama dışı: Belçika, İsviçre, Hollanda, Fransa.

 

İki Tek Dümencili yarışına 6 ülke katıldı:

İsviçreli Hans Schöchlin – Karl Schöchlin – Hans Bourquin 7.42.6 ile kazanırken

Fransız Armand Marcelle – Edouard Marcelle – Henri Preaux 7.48.4 ile ikinci ve

Belçikalı Leon Flament – Francois de Coninck – Georges Anthony 7.59.4 ile üçüncü oldular.

Resim: Hans Schöchlin – Karl Schöchlin – Hans Bourquin (Foto:wikipedia/Materialscientist)

İsimlerden anlaşılacağı gibi bu yarış kardeşlerin yarışı oldu. İsviçreli Schöchlin kardeşler 1922 yılında Barcelona Avrupa Şampiyonasında İki Çifte yarışını da almışlardı. Olimpiyatlarda 14 yaşındaki dümencileri ile birlikte Amsterdam Kanalındaki eleme yarışlarında zor anlar yaşamalarına rağmen Fransız Marcelle kardeşler karşısında başa baş giden yarışın sonunda 6 saniye farkla yarışı kazandılar.

Yarışmaya Amerika, İtalya ve Hollanda ekipleri de katıldı.

Dört Tek Dümencisiz yarışına 6 ülke katıldı:

İngiliz ekibi John Lander, Michael Warriner, Richard Beesly, Edward Bevan 6.36.0 ile kazanırken

Amerikalı Charles Karle, William Miller, George Heales, Ernest Bayer 6.37.0 ile (1 saniye farkla) ikinciliği aldı ve

İtalya Cesare Rossi, Pietro Freschi, Umberto Bonade, Paolo Gennari ile üçüncü oldu.

Birinci olan İngiliz ekibinden John Lander, 1924’te Shrewsbury’de okurken okul ekibi ile Henley’de Ladies’ Challenge Plate kupasını kazanmıştı, 1929 yılında Cambridge ekibinde yer almak üzere anons edilmişti ancak başkan Richard Beesly talimatı ile yerine hamlaya Tom Brocklebank oturmuştu. Lander, 1941’de Japonların Pearl Harbour’dan hemen sonra başlattığı Hong Kong saldırısında Noel günü ölmüştü.

Michael Warriner, Cambridge teknesinde 1928, 1929, 1930 yıllarında Oxfort’a karşı yarışmıştı. 1928 ve 1929 yıllarında Henley yarışlarında kupalar kazandı.

Richard Beesly, Cambridge ekibiyle 1927 ve 1928 yarışlarını kazanmıştı.

Edward Bevan, Cambridge Üniversitesinde tıp eğitimi aldı, Cambridge teknesinde kürek çekmedi ama ağabeyi Llweyn Bevan ekipteydi.

İkinci olan Amerikan ekibinden William Miller dört yıl sonra Tek Çiftede Avustralyalı Henry Pearce’ye bir saniye ile geçilerek ikinci Olimpik Gümüş Madalyasını kazanacaktı.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Fransa, Hollanda, Almanya.

 

Dört Tek Dümencili yarışına 11 ülke katıldı:

İtalyan ekibi  Valerio Perentin, Giliante D’Este, Nicolo Vittori, Giovanni Delise, Renato Petronio 7 saniye sınırının altına inerek 6.47.8 ile birinci olurken

İsviçre Ernst Haas, Joseph Meyer, Otto Bucher, Karl Schwegler, Fritz Bösch 7.03.4 ile ikinci ve

Polonya ekibi Franciszek Bronikowski, Edmund Jankowski, Leon Birkholc, Bernard Ormanowski, Bolesław Drewek 7.12.8 ile üçüncü oldu.

Birinci olan İtalyan ekibinden Valerio Perentin ve Nicolo Vittori, sekiz sene sonra aynı teknede 1936 Olimpiyatına katılacak ancak elenerek finallere katılamayacaktı. Giliante D’Este, dört yıl sonra Dümencisiz Dört Tek ekibiyle Bronz Madalya kazanacak, 1936 Olimpiyatında Dümencili Dört Tek ekibiyle katılacak ancak elenerek finallere yükselemeyecekti. Dümenci Renato Petronio da 1936’da elenen ekipte yer alacaktı.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Monako, Amerika, Belçika, Almanya, İngiltere, Macaristan, Fransa.

 

Sekiz Tek yarışına 11 ülke katıldı:

Amerika Marvin Stalder, John Brinck, Francis Frederick, William Thompson, William Dally, James Workman, Hubert Caldwell, Peter Donlon, Donald Blessing 6.03.2 ile kazanırken,

İngiliz ekibi Jamie Hamilton, Guy Oliver Nickalls, John Badcock, Donald Gollan, Harold Lane, Gordon Killick, Jack Beresford, Harold West, Arthur Sulley 6.05.6 ile ikinci ve

Kanada ekibi Frederick Hedges, Frank Fiddes, John Hand, Herbert Richardson, Jack Murdoch, Athol Meech, Edgar Norris, William Ross, John Donnelly üçüncü oldular.

Madalya kazanan Sekiz Tek ekipleri içindeki sporcular arasında en tanınmış olan İngiliz Jack Beresford’un Polonya asıllı babası 1912 Stockholm Olimpiyatında Dört Tek yarışında Gümüş Madalya almış tanınmış bir sporcu idi. Jack, 1920 Olimpiyatında Tek Çiftede Gümüş Madalya aldı, 1924 Paris’te Tek Çiftede Altın, bu Olimpiyatta Sekiz Tek yarışında Gümüş ve dört sene sonra 1932 Los Angeles Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz teknesinde Altın, 1936 Berlin Olimpiyatında da İki Çiftede Altın kazandı. Berlin’de açılış merasiminde İngiliz bayrağını taşıdı. 1940 Tokyo Olimpiyatı iptal edilmeseydi muhtemelen bir altın daha kazanacaktı. Jack, 1920 ile 1927 arasında sekiz kez arka arkaya İngiltere Tek Çifte şampiyonu oldu.

İngiliz ekibinden Jamie Hamilton, 1927’de Henley yarışlarında Grand Challenge Cup yarışını kazanan Thames Rowing Club Sekiz Tek ekibindeydi. Hamilton, 1986’da Penguin Books’a satılan, kendi adıyla tanınmış ünlü Yayınevini kurup yıllarca başarıyla yönetmişti.

Aynı ekipten Guy Oliver “Gully” Nickalls, dört yıl önce Anvers’te ikinci olan Sekiz Tek Ekibindeydi, 1920 Henley yarışında partneri Richard Lucas ile birlikte Goblets & Nickalls’ Challenge Cup yarışını ünlü Fairbairn ekibine karşı kazanmıştı. 1921 yarışında kaybeden taraf olan Oxfort ekibinde yer almıştı. 1923’te bu kez kazanan Oxfort ekibindeydi. Uzun yıllar NARA (National Amateur Rowing Association) başkanlığını yapmıştır. Babası Guy Nickalls, Henley yarışlarında 22 kez Madalya kazanmış çok ünlü bir kürekçiydi. Henley Goblets yarışlarındaki beş madalyalı rekoru ancak yıllar sonra Sir Steven Redgarave tarafından kırılmıştı. Baba Nickalls 1908 Olimpiyatında Altın Madalya alan Sekiz Tek ekibindeydi.

Resim: Guy Nickalls (Foto:wikipedia/OgreBot)

Dede Guy Nickalls, 1850 yılında Henley yarışlarında İki Tek Dümencisiz teknesi için Silver Goblets & Nickalls’ Challenge Cup kupasını başlatmıştır.

John Badcock dört yıl sonra Dört Tek Dümencisizde birinci olacaktı.

İngiliz Sekiz Tekinden Donald Gollan, Harold Lane, Harold West ve dümenci Arthur Sulley, Henley yarışlarında çeşitli birincilikler almıştı.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

İtalya, Hollanda, Polonya, Almanya, Belçika, Danimarka, Fransa, Arjantin.

 

1928 Amsterdam Olimpiyatı Kürek yarışlarına 245 sporcu ile katılan 19 ülkeden 11’i Madalya kazandı. En çok Madalyayı 2 Altın, 2 Gümüş, 1 Bronz ile Amerika kazandı, İngiltere 1 Altın, 2 Gümüş, 1 Bronz, İsviçre 1 Altın, 1 Gümüş, İtalya 1 Altın, 1 Bronz, Avustralya ve Almanya birer Altın, Kanada 1 Gümüş, 1 Bronz, Fransa 1 Gümüş, Avusturya-Belçika-Polonya birer Bronz Madalya kazandılar.