Celal Gürsoy

1920 Anvers Olimpiyatı

Savaştan çıkmış Belçikalılar büyük bir çalışma ile iyi bir Olimpiyat organize ettiler. Anvers’de ilk kez atletler adına Olimpik Yemin okundu ve Olimpiyat Bayrağı sahada dalgalandı. 1914’de başlayan 1.Dünya Savaşı 1916’da Berlin’de yapılması planlamış olan 6. Olimpiyatı engelledi. Berlin şehri ancak 20 yıl sonra 1936 yılında Olimpiyat yapma şansını bulacaktı.

 

Resimler: 1920 Amsterdam Olimpiyatı Posteri ve Açılış Merasimi (Foto: Olympics.ballparks)

20 Nisan’da Anvers’te başlayan 7. Olimpiyat Oyunları 12 Eylül’de sona erdi. Açılış Merasimi 14 Ağustos’ta yapıldı. Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Macaristan ve Türkiye oyunlara davet edilmedi. Sovyetler de daveti geri çevirdi. 1917’de özgürlüğüne kavuşan Finlandiya kendi bayrağı ile yarışlara katıldı.

Anvers’te 29 ülkeden 65 kadın, 2561 erkek, toplam 2626 sporcu, 22 spor branşında düzenlenen 156 kategoride yarıştılar. Açılış konuşmasını Belçika Kralı 1. Albert yaptı. Sporcular adına ilk olarak gerçekleştirilen törende Belçikalı sporcu, (iki farklı spor branşında Olimpiyat Madalyası kazanmış olan) Victor Boin, Sporcu Yeminini okudu. Victor Boin, 1908’de Gümüş, 1912’de Bronz Madalya kazanan Belçika Su Topu takımındaydı. 1920 Olimpiyatında Epe takımında Eskrimci olarak Gümüş Madalya kazanacaktı.

İtalyan Eskrim sporcusu Nedo Nadi, kardeşi Aldo ile birlikte 6 Eskrim müsabakasında beş Altın Madalya kazandı.

Ev sahibi Belçika Sutopu takımı ile bu Olimpiyatta Gümüş Madalya kazandı.

Amerikalı Yüzücü Ethelda Bleibtrey, kadınlar için düzenlenen üç yarışmayı da rekorlar kırarak kazandı.

Resim: Oscar Swahn

Bütün zamanların en yaşlı Olimpiyat Sporcusu seçilen İsveçli Atıcı Oscar Swahn, 72 yaşında katıldığı müsabakada Gümüş Madalya kazandı. Swahn, 1908’de 60 yaşında, 1912’de 64 yaşında da Altın Madalyalar kazanmıştı.

Fin’li koşucu Paavo Nurmi 3 Altın ve 1 Gümüş kazandı. Paavo bundan sonraki Olimpiyatta da başarılı olacak ve atletizmi bıraktığı 1931 yılında 9 Olimpiyat Altını ile 24 Dünya Rekorunun sahibi olacaktı.

1908 Londra’da olduğu gibi Anvers’te de Buz Hokeyi ve Artistik Buz Pateni müsabakaları yapıldı.

1912 ile 1948 arasındaki yedi Olimpiyat organizasyonunda artistik sanatlara da ödül verildi.

1959 yılında Nobel Barış Ödülüne sahip olacak İngiliz atlet Philip Noel-Baker 1500 metrede Gümüş Madalya kazandı. Böylece tarihteki ilk Nobel Ödüllü ve Olimpiyat Madalyalı kişi oldu.

İtalyan Sutopu takımı havuz suyunun soğukluğu dolayısıyla İsveç maçına çıkmak istemedi. Havuza sembolik olarak sadece bir oyuncu soktular, durum 7-0 olunca maçtan çekildiler.

Anvers Olimpiyat Oyunlarının en eğlenceli olayı İtalyanların problemi oldu. Organizasyon Komitesi İtalyan Milli Marşını bulunamayınca gerektiğinde „O Sole Mio“ adlı şarkı çalındı.

 

 

1920 Anvers Olimpiyat Madalyası

Anvers Olimpiyatına katılan 29 ülkenin 22’si Madalya aldı. Amerika 41 Altın, 27 Gümüş, 27 Bronz, toplam 95 Madalya ile en ön sırada yer alırken İsveç (19-20-25) 64 Madalya ile ikinci, İngiltere (15-15-13) 43 Madalya ile üçüncü oldu. Finlandiya (15-10-9) 34, Belçika (14-11-11) 36, Norveç (13-9-9) 31, İtalya (13-5-5) 23, Fransa (9-19-13) 41, Hollanda (4-2-5) 11, Danimarka (3-9-1) 13 Madalya kazandı.

Türkiye oyunlara davet edilmedi. TMOK Başkanı Ahmet İhsan Tokgöz idi.

Türkiye’de Kulüp Sporu olarak kürek branşında Fenerbahçe 1914 yılında Kurbağalıdere yanında bir kayıkhane inşa etmiş ve bir kayık filosu kurarak ilk adımı atmıştır. İlk kürek filosunun kayıkları kulübün varlıklı üyeleri tarafından hediye edilmişlerdir. 1915 yılında da Galatasaray Yelken Kaptanı Kemal Niyazi ve Kürek Kaptanı Mahir Safi beylerin öncülüğünde Denizcilik şubesi kurulmuştur.

1915 de Donanma Cemiyetinin Türk sporunu denizde de ileri götürmek kararını vermesiyle kürek sporunda da bir hareket başladı. Bu karar neticesinde Galatasaraya İnci ismi verilen kotra ile bir kaç futa verilmiştir. Bu tekneler kulübün malı olmayıp teftişe tabi idi. Nitekim bunlar 1919 da mütarekeden sonra iade edildi.

3 Mayıs 1918 günü Mustafa Kemal Atatürk Fenerbahçe Kulübünü ziyaret ettikten sonra kulübün iskelesinden bir tek çifte dümencili kayığına binerek kulüp kurucu üyelerinden Elkatipzade Mustafa Beyin çektiği kürekle Moda’ya götürülmüştür. Atatürk daha sonraları 1935 yılında Florya’da bir Galatasaray teknesiyle de gezmiş ve bizzat kendisi de kürek çekmiştir.

Ülkemizde resmi olarak kürek sporu 1920’li yıllarda Fenerbahçe ve Galatasaray’la başlar. Ardından Anadolu, Altınordu, Haliç İdman Yurdu kulüpleri kurulmuştur.

 

1920 Anvers Olimpiyatında Kürek:

Anvers’te Kürek müsabakası olarak 5 kategori seçilmişti. Tek Çifte, İki Çifte, İki Tek Dümencili, Dört Tek Dümencili ve Sekiz Tek.

Tek Çifte yarışına 10 ülke katıldı:

Amerikalı John B. Kelly 7.35.0 ile birinci olurken,

İngiliz Jack Beresford sadece 1 saniye ardından 7.36.0 ile ikinci,

Yeni Zelanda’lı Clarence Hadfield D’Arcy 7.48.0 ile üçüncü oldu.

Resim: John Kelly (Foto: wikipedia/Swlenz)

Amerikalı Kelly, Monaco Prensesi ve film yıldızı Grace Kelly’nin babasıydı ve bu yarışlarda iki Altın Madalyanın sahibi oldu. Kelly Olimpiyat için Avrupa kıtasına geldiğinde Londra’da Henley Regatta yarışına katılmak istemiş ancak organizasyon komitesi tarafından kabul edilmemişti. Açıkça söylenmese de Kelly’nin çok iri cüssesi dolayısıyla yarışmada dengesizlik yaratmasından ve favori İngiliz Jack Beresford‘u geçmesinden korkulmuştu. İngilizlerin korktukları Olimpiyat yarışında gerçek oldu.

Resim: John B. Kelly‘nin (1889-1960) doğduğu yer olan Fairmount Park – Philadelphia’da anısına yapılan bronz heykel. (Foto: wikipedia/Smallbones)

1920, Kelly birinci, Beresford ikinci. (Foto: wikipedia/Swlenz)

Resim: Üç Altın Madalyalı John Kelly ve Tek Çifte (1956) Bronz Madalyalı oğlu iki çiftede (Foto: Courtesy Urban Archives, Temple University Libraries, Philadelphia)

John B. Kelly arka arkaya 126 Tek Çifte yarışı kazanmış bir efsanedir. Oğlu John Kelly Jr. 1956 Olimpiyatında Tek Çiftede Bronz Madalya almıştır.

İkinci olan İngiliz Jack Beresford, 1924 Paris’te Tek Çiftede Altın, 1928 Amsterdam’da Sekiz Tekte Gümüş, 1932 Los Angeles’te Dört Tek Dümencisizde Altın, 1936 Berlin’de İki Çiftede Altın Madalya kazandı. Üç Altın, iki Gümüş Madalyalı rekoru ancak 60 yıl sonra Steve Redgrave tarafından arka arkaya beş Olimpiyatta kazandığı 5 Altın ve 1 Bronz Madalya ile kırılacaktı. Beresford, Henley yarışlarında birçok birincilikler almış, 1936 Berlin Olimpiyatında açılış merasiminde kafilenin bayrağını taşımıştı. 1946 yılında “Steward of Henley Regatta” görevini aldı, 1948 Londra Olimpiyatı Organizasyon Komitesinde çalıştı, Thames Rowing Club başkanlığını 1970’den 1977’de ölünceye kadar yürüttü. Ülkesinde birçok değerli nişan ve ödüle layık görüldü.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

İtalya, Hollanda, Danimarka, Belçika, İsveç, İsviçre, Çekoslovakya.

 

İki Çifte yarışına 5 ülke katıldı:

Amerikalı John B. Kelly Tek Çifte yarışından yarım saat sonra kuzeni Paul Costello ile beraber 7.09.0 ile rakibine 10 saniye fark atarak tekrar Altın Madalya alırken,

İtalyan Pietro Annoni, Erminio Dones 7.19.0 ile ikinci,

Fransız Gaston Giran, Alfred Ple 7.21.0 ile üçüncü oldular.

John B. Kelly’nin kuzeni Paul Costello 1924 Paris ve 1928 Amsterdam Olimpiyatında da İki Çiftede Altın Madalya kazanacaktı.

Yarışa Hollanda ve Belçika da katıldı.

 

İki Tek Dümencili yarışına 4 ülke katıldı:

İtalyan Ercole Olgeni, Giovanni Scatturin, Dümenci: Guido De Filipi 7.56.0 ile birinci olurken,

Fransız Gabriel Poix, Maurice Bouton, Dümenci: Ernest Barberolle 7.57.0 ile ikinci,

İsviçreli Edouard Candeveau, Alfred Felber, Dümenci: Paul Piaget üçüncü oldular.

Altın kazanan İtalyan hamlacı Ercole Olgeni bu yarışta 36 yaşındaydı, Olgeni ve partneri Giovanni Scatturin bir sonraki Olimpiyatta 1924’te gene aynı teknede Gümüş Madalya kazanacaktı.

İkinci olan Fransız ekibinden Gabriel Poix, 1912 Olimpiyatında ilk yarışta elenen Dümencili Dört Tek ekibinin hamlasıydı. Maurice Bouton, dört sene sonra Paris’te İki Tek Dümencisizde ikinci olacaktı.

Üçüncü gelen İsviçreli ekip Edouard Candeveau ve Alfred Felber bir sonraki Olimpiyatta aynı teknede Altın Madalya alacaktı.

Yarışa Belçika da katılmıştı.

 

Dört Tek Dümencili yarışına 8 ülke katıldı:

İsviçre ekibi Willy Brüderlin, Max Rudolf, Paul Rudolf, Hans Walter, Dümenci: Paul Staub 6.54.0 ile birinci gelirken

Amerika ekibi Kenneth Myers, Carl Klose, Franz Federschmidt, Erich Federschmid, Dümenci:  Sherman Clark  6.58.0 ile ikinci,

Norveç ekibi Birger Var, Theodor Klem, Henry Larsen, Per Gulbrandsen, Dümenci: Thoralf Hagen 7.02.0 ile üçüncü oldular.

Birinci gelen İsviçre ekibi 1911 yılından beri girdiği bütün yarışları kazanmış önemli bir takımdı ve Amerikalı kuvvetli rakiplerini dört saniye ile geçerek başarılarını devam ettirdiler. Ekip aynı gün Sekiz Tek yarışlarına da katıldı ama elenerek finale yükselemedi. Takımın hamlası Hans Walter dört sene sonra Paris Olimpiyatında Dört Tek Dümencilide birinci, Dört Tek Dümencisizde üçüncü olacaktı.

Amerikan ekibinin hamlası Kenneth Holston „Ken“ Myers (1896-1974) John B. Kelly, Paul Costello, Conn Findlay ile birlikte o yıllarda Olimpiyatlarda üç Madalya alabilen sayılı sporculardan biridir. Ken, 8 sene sonra Amsterdam Olimpiyatında Tek Çiftede Gümüş Madalya, 1932 yılında Los Angeles oyunlarında İki Çiftede Altın Madalya kazandı. Hamla sırtı Carl Close, Olimpiyattan üç ay önce 1. Dünya Savaşının başından beri askerlik yaptığı birliğinden ekibe çağrılmış ve burada Madalya kazanmıştır. Ekibin diğer yarısı Federschmidt kardeşler, diğerleri gibi Philadelphia Kürek Kulübünün sporcusu iken askere alınmış ve Olimpiyattan kısa süre önce geri çağırılarak ekibe dahil olmuşlardır. Dümenci Sherman Clark aynı gün Altın Madalya alan Sekiz Tek ekibindeydi.

Üçüncü olan Norveç ekibinden Theodor Klem ve Henry Larsen, 1912 Olimpiyatında çeyrek finalde elenen Dümencili Dört Tek ekibindeydi.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

İsveç, Çekoslovakya, Brezilya, Kanada, Belçika.

 

Sekiz Tek yarışına 8 ülke katıldı:

Amerika ekibi Virgil Jacomini, Edwin Graves, William Jordan, Edward Moore, Alden Sanborn, Donald Johnston, Vincent Gallagher, Clyde King, Sherman Clark 6.02.6 ile birinci olurken,

İngiliz ekibi Ewart Horsfall, Guy Oliver Nickalls, Richard Lucas, Walter James, John Campbell, Sebastian Earl, Ralph Shove, Sidney Swann, Robin Johnstone 6.05.0 ile ikinci,

Norveç ekibi Theodor Nag, Conrad Olsen, Adolf Nilsen, Hakon Ellingsen, Thore Michelsen, Arne Mortensen, Karl Nag, Tollef Tollefsen, Thoralf Hagen 6.36.0 ile üçüncü oldular.

Resim: Altın Madalyalı Amerikan Naval Academy Sekiz Tek ekibi (Foto: rowinghistory.net)

Amerikan ekibi Deniz Akademisi (United States Naval Academy) öğrencilerinden kuruluydu. Daha sonraki yıllarda Üniversite takımlarının Sekiz Tek ekipleri yıllarca Amerika Milli takımı ile başarılı olacaklardı. Clyde King, 2. Dünya Savaşında ve Kore’de savaştı, Tuğ Amiral olarak emekli oldu. Aynı şekilde dümenci Sherman Rockwell „Sherm“ Clark yıllar sonra 1971 yılında Tuğ Amiral olarak emekli olmuştur.

İkinci olan İngiliz ekibinden Ewart Horsfall, 1912 Stockholm Olimpiyatında aynı teknede Altın Madalya kazanmıştı. 1912 ve 1913 Boat Race yarışında kazanan Oxford ekibindeydi. 1914’te bu defa kaybeden Oxford ekibinde idi ancak aynı yıl Henley’de iki ayrı yarışta birinci geldi. 1. Dünya Savaşında pilot oldu, 1916 ve 1918’de iki askeri nişan kazandı. Harpten sonra tekrar küreğe döndü ve 1920 Olimpiyatına katıldı. 1947’de Henley Royal Regatta organizasyonunda Steward seçildi ve bir sene sonra da İngiliz Olimpiyat Kürek Takımının menajeri oldu.

Guy Oliver Nickalls, 1908 Londra Olimpiyatında Altın Madalya almış olan Guy Nickalls’ın oğluydu. Oliver, 1928 Amsterdam Olimpiyatında aynı teknede Gümüş Madalya kazanacaktı. Henley yarışlarında ödüller kazanmış, 1921-1922 Oxford ekiplerinde yer almıştır. Amcasının izinden giderek 1950’lerde NARA başkanlığı yapmış, Henley Regatta Steward ünvanını taşımıştır. Bu ünvana ait olan Gümüş Rozet günümüzde Sir Steven Redgrave’de bulunmaktadır.

Richard Lucas, 1921 Oxford ekibinde yer almış ayrıca beş kez Henley’de birincilik kazanmıştır.

Walter James, “Northbourne 4. Baronu” ve ünlü bir yazardır. 1920 ve 1921 Oxford ekiplerinde yer almıştır.

John Campbell, 1920 ve 1921 yıllarında Cambridge ekibinde yer almış, Henley yarışında birincilik almıştır.

Sebastian Earl, 1920 Oxford ekibindeydi.

Ralph Shove, 1912 ve 1913 Cambridge ekiplerindeydi.

Sidney Swann, 1912 Olimpiyatında aynı teknede Altın kazanmıştı. Swan, 1911 ve 1912 yarışlarında Cambridge teknesindeydi. 12 Eylül 1911 tarihinde Tek Çifte ile Manş Denizini 3 saat 50 dakikada geçti. “Manx” (Isle of Man) Man Adasından Olimpiyatta Madalya kazanmış tek sporcu oldu. Swan, babasının öldüğü 1942 yılında NARA (National Amateur Rowing Association) başkanı oldu ve bu görevi 1956’ya kadar devam ettirdi.

Dümenci Robin Johnstone, 1920 Cambridge ekibinin de dümencisiydi.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

İsviçre, Çekoslovakya, Hollanda, Belçika, Fransa.

1920 Anvers Olimpiyatına 14 ülkeden 136 kürekçi katıldı. Madalya sıralamasında Amerika (3-1-0) 4 Madalya alırken, İtalya (1-1-0) 2 Madalyada kaldı, İsviçre (1-0-1), İngiltere 2 Gümüş, Fransa (0-1-1), Norveç 2 Bronz, Yeni Zelanda 1 Bronz Madalya kazandı.