Celal Gürsoy

1908 Londra Olimpiyatı

4. Olimpiyat olarak tarihe geçen 1908 Londra Olimpiyatı 27 Nisan – 31 Ekim 1908 tarihleri arasında 23 ülkeden 37 kadın, 1971 erkek, toplam 2008 sporcunun katılımı ile White Stadyumunda yapıldı. Açılışı Kral VII. Edward yaptı. Olimpiyat yemini ilk olarak 1920 oyunlarında okundu ve Olimpiyat Meşalesi ilk olarak 1936 oyunlarında yakıldı.

 

Resim: Olimpic Poster ve Madalya (Foto: wikipedia/Materialscientist/Ranveig)

Resim: White Stadyumu (Foto: wikipedia)

1908 Olimpiyatı için aday şehirler Roma, Londra, Berlin ve Milano idi. Önceleri Roma seçilmişti ancak Vezüv yanardağının 7 Nisan 1906’da patlaması Roma’nın ekonomik durumunu bozunca oyunlar Londra’ya verildi.

Uluslar Arası Olimpiyat Komitesi 1907’deki toplantısında, bundan böyle Olimpiyatlarda ilk üç sırayı alanlara Altın, Gümüş ve Bronz Madalya vermeyi kararlaştırdı. Londra’da 22 spor branşında 109 müsabaka yapıldı.

 

1908 Olimpiyatı tarihe en uzun süren oyunlar olarak geçti. Organizasyon tam 187 gün sürdü. (6 ay ve 4 gün). Açılış merasimi oyunlardan kısa bir süre önce inşaatı biten 68.000 kişilik White Stadyum’da yapıldı. Stadyumda 500 metrelik pist ve sahanın ortasındaki 100 metre uzunluk ve 15 metre genişliğindeki yüzme havuzu özel olarak Olimpiyat için inşa edildi.

Olimpiyatlardaki ilk uluslar arası olaylar Londra’da oldu. Ülkeler bayrakları ile açılış seremonisine katıldı ancak o gün bir çok problem yaşandı. Amerikan  ve İsveç bayrakları bulunamadı, Rusya işgalinde olan Finlandiya’nın Olimpiyata katılması Rusya’nın şartlı izni ile gerçekleşmişti. Finliler Rus bayrağı altında yarışacaklardı ancak daha açılış gününden itibaren sporcular tarafından Fin bayrakları açıldı. Amerikalı sporcuların bir çoğu İrlanda’dan göç etmişlerdi ve bu atletler Olimpiyat boyunca İngiltere’yi protesto eden açıklamalar ve davranışlarda bulundular. Amerikalılar, İngiliz hakemlerin taraf tuttuğunu iddia ettiler.

Londra’da daha sonraları Kış Olimpiyatları içinde yer alacak olan Buz Hokeyi ve Artistik Paten yarışmaları da yapıldı. (İlk Kış Olimpiyatı 1924 Paris Yaz Olimpiyatına paralel olarak aynı yıl Fransa – Charmonix’de yapıldı.)

Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyeti, daha kuruluş hazırlıklarındayken, spor dünyasının dördüncü Modern Olimpiyat Oyunları Londra’da başladı. Ev sahibi İngiltere, oyunlara katılan ülkeler arasında 710 sporcusuyla en kalabalık kafileyi oluşturmaktaydı. Arkadan 220 sporcusuyla Fransa, 117 sporcusuyla İsveç ve 121 sporcusuyla Amerika Birleşik Devletleri gelmekteydi. Bu kalabalık ülkelerin dışında birer sporcuyla katılan ülkeler de vardı. Bunlar İsviçre, İzlanda ve Osmanlı İmparatorluğu idi.

 

İlk Olimpiyat Sporcumuz Aleko Mulos

1907 yılında Modern Olimpiyatların kurucusu Baron Pierre de Coubertin İstanbul’u ziyaret etmişti. Mühendishane-i Hümayun’da jimnastik ve eskrim öğretmenliği yapan Selim Sırrı Bey ile zamanın ünlü Tokatlıyan Oteli’nde buluşan Baron, bizzat Selim Sırrı Bey’den bir Olimpiyat Komitesi kurmasını rica etmişti. Tatavla Heraklis Jimnastik Kulübü, sporcusu olan Mulos efendi, Galatasaray Lisesi öğrencisi idi. Baron Pierre de Coubertin İstanbul a geldiğinde, edebiyat öğretmeni M. Juery tarafından Baron’a rehber olarak verilmişti ve İstanbul’da bulunduğu süre içinde ona eşlik etmişti.

Baron Pierre de Coubertin, gerek bu genç jimnastikçiye bir armağan, gerekse Türkiye’deki kişisel temsilcisi Selim Sırrı (Tarcan) Beye bir jest olarak Aleko Mulos’u özel olarak Londra’ya çağırmış ve gerekli belgeleri de Londra Olimpiyat Oyunları Organizasyon Komitesi’ne kendi hazırlayıp sunmuştu. Aleko Mulos, yarışmalarda dereceye giremedi ama Olimpiyata katılan ilk sporcumuz ünvanını aldı.

 

Maraton yarışı da (finiş çizgisi sarayın önünde olsun ve kolay izlenebilsin diyerek) Kraliyet Ailesinin istekleri yüzünden önceden ayarlanmış olan 25 milden 26 mil 385 Yard‘a çıkartıldı ve sonunda (1924 Olimpiyatında resmen ilan edilecek olan) 42,195 km olarak koşuldu.

Resim: Maraton yarışının son metreleri (Foto: wikipedia/Doma-w)

1908 Londra Olimpiyatı Maraton Yarışında Sherlok Holmes kitaplarının yazarı olan Sir Arthur Conan Doyle Saha Hakemi idi. İtalyan maratoncu “bücür” Dorando Pietri, stadyuma girdikten sonra defalarca sendelemiş, Doyle ve bir diğer hakemin yardımıyla finişe gelmişti. Amerikalıların itirazıyla diskalifiye edildiyse de, ertesi gün İngiliz Kraliyet Ailesi’nin isteğiyle kendisine özel bir madalya verilmişti. Yarışı bitirmek için gösterdiği gayret maratonun felsefesine çok uygundu. Altın Madalya Amerikalı koşucu Johnny Hayes’ın olmuştu. İtalyan atletin ardından kaleme sarılan Sir Arthur Conan Doyle, onun kasabasında açacağı fırın için 300 Sterlin toplanmasına önayak olmuştu. Ancak iş bununla bitmedi, diskalifiye edilecek bir atletin neden yerden kaldırılıp koşmaya zorlandığı sorusunun cevabı tam 48 yıl sonra 1956 yılında hayata gözlerini yuman yarış hakeminden geldi. Hakem ölüm döşeğinde: “Dorando Pietri, doping aldığından hakemler kendisini koşturmak zorunda kaldı” dedi. Onun gibi öldürücü bir yarış çıkaran bir atleti halkın gözünde suçlu göstermek istememişlerdi.

 

Resim: F. C. Smithson (Foto: wikipedia/Voyager)

1908 Londra Olimpiyatında 110m engelli koşunun finalinde Amerikalı atlet F. C. Smithson, yarışın Pazar günü yapılmasını protesto etmek için elinde İncil’le yarışmak istedi ve yönetmeliklerde bunu engelleyici bir kural olmadığından İncil ile koştu. Smithson, 15.0 ile dünya rekoru kırarak birinci oldu.

İsveç’li Oscar Swahn 60 yaşında Atıcılıkta Altın Madalya alarak Olimpiyat tarihinin Madalya kazanan en yaşlı sporcusu oldu. Swahn, 64 yaşında 1912 Stockholm’de Altın ve 72 yaşında 1920 Anvers’te Gümüş Madalya kazanacaktı.

İngiliz Kadın Okçu Sybil Newall 53 yaşında birinci olarak Modern Olimpiyatlarda Altın Madalya kazanan en yaşlı kadın sporcu oldu.

Amerikalı John Taylor Atletizm Bayrak takımının siyahi üyesi olarak Olimpiyatlarda Madalya kazanan ilk African-American atlet oldu ancak Amerika’ya döndükten hemen sonra 2 Aralık 1908’de ölümü yakınları arasında büyük üzüntü yarattı.

Güney Afrika’lı Reg Walker 100m Finalini 57 sporcu arasından kazanarak Afrika Kıtasına ilk Altın Madalyayı getirdi.

1908 Olimpiyatının en başarılı sporcuları Amerikalı Atlet Mel Sheppard (3 Altın), İngiliz Yüzücü Henry Taylor (3 Altın), İngiliz Bisikletçi Benjamin Jones (2 Altın, 1 Gümüş), Amerikalı Atlet Martin Sheridan (2 Altın, 1 Bronz), İsveçli Atıcı Oscar Swahn (2 Altın, 1 Bronz) oldu. Ray Ewry, daha önceki Olimpiyatta kazandığı 8 Altın Madalyaya (ikisi Ara Olimpiyattan) ilave olarak 2 Altın daha kazandı.

 

 

 

Resim: 1908 Londra Olimpiyatı Madalyası

1908 Londra Olimpiyatında 22 spor branşında 109 kategoride müsabakalar yapıldı.

Bazı branşlarda Madalya dağıtımları farklı uygulandı:

Hokey’de 2 Bronz verildi. Lacrosse Oyununda Bronz verilmedi.

Atletizm’de Sırıkla Atlama’da 2 Altın verilirken Gümüş verilmedi ve 3 Bronz dağıtıldı. Yüksek Atlama’da 3 Gümüş, Durarak Yüksek Atlama’da 2 Gümüş dağıtılırken iki kategoride de hiç Bronz verilmedi.

Motorboot yarışında üç kategoride de sadece Altın verildi.

Polo’da 2 Gümüş verilirken Bronz verilmedi.

Squash’ın öncüsü olarak bilinen Rackets Oyununda 2 Bronz verildi.

Kürek’te dört yarışta da ikişer Bronz verildi.

Rugby’de Bronz verilmedi.

Yelken’de 7m klasında sedece Altın verilirken, 12m klasında Bronz verilmedi.

1908 Londra Olimpiyatında en çok Madalya alan ülke 56 Altın, 51 Gümüş, 39 Bronz, toplam 146 ile İngiltere oldu. Amerika (23-12-12) 47 ile ikinci, İsveç (8-6-11) 25 ile üçüncü ülke oldu. Fransa 19, Almanya 13, Macaristan 9, Kanada 16, Norveç 8, İtalya 4, Belçika 8 Madalya ile ilk on ülke arasına girdi.

Osmanlı İmparatorluğu Madalya almadı.

Kürek branşında katılımımız olmadı. Yeni kurulan Olimpiyat Komitesi Başkanı (Servet-i Fünun Gazetesinin sahibi) Ahmet İhsan Tokgöz idi. Genel Sekreter Selim Sırrı Tarcan, üyeler: Hasib Asaf ve Cevat Rüştü beylerdi.

 

1908 Londra Olimpiyatında Kürek

Londra Olimpiyatında kürek sporu 28 / 31 Temmuz 1908 tarihlerinde dört tekne sınıfında gerçekleşti. İngiliz ekipleri bütün yarışları kazandı. Geleneksel Henley Kraliyet Yarışları parkurunda yapılan karşılaşmalarda Madalya sıralaması nehrin dar yapısı yüzünden iki teknenin yarışmasına göre belirlendi. Sadece birinci gelen ekipler Altın Madalya alırken ikincilik ve üçüncülük ödülleri Olimpiyatın diğer yarışma branşlarına uyum sağlamak için verildi. Parkur 1.5 mil (2414 metre) idi. Yarışlar İngiliz Amatör Kürek Federasyonu kurallarına göre yönetildi. Macaristan ve Norveç ilk kez Kürek yarışlarına katıldılar. Sekiz ülkeden 81 kürekçi yarışlara katıldı.

Tek Çifte yarışına 9 yarışmacı katıldı:

Katılan altı ülkeden dokuz yarışmacı arasında yapılan elemeler ve finaller sonunda 40 yaşındaki İngiliz Harry Blackstaffe 20 yaşındaki Alexander McCulloch’un bir tekne önünde 9.26.0 ile birinciliği kazandı. Elemeleri önde götüren Alman Bernhard von Gaza üçüncü, Macar Karoly Levitzky dördüncü oldu.

Birinci olan Harry Blackstaffe, Henley yarışlarında bir çok Madalya kazanmıştı. 1868 doğumlu Blackstaffe bu yarışta birinci olurken Olimpiyatı 40 yaşında kazanan en yaşlı Tek Çifteci olmuştu.

İkinci olan Avustralya asıllı Alexander McCulloch, Henley yarışlarında ödüller kazanmış, Olimpiyatla aynı yılda geleneksel Boat Race yarışında Oxford formasını giymişti. Olimpiyatta kendinin iki katı yaşında olan rakibine karşı çıkarttığı yarış Olimpiyatların en mükemmel yarışlarından biri olmuştu. McCulloch yıllar sonra 1948 Londra Olimpiyatında Altın Madalya kazanacak olan İngiliz İki Tek Dümencisiz ekibinin koçu olacaktı.

Resim: Bernhard von Gaza (Foto: RRK 08 Online)

Üçüncü olan Alman, Wiking Berlin kürekçisi Bernhard von Gaza, ilk iki eleme yarışını Macar Ernö Killer ve Kanadalı Lou Scholes’e karşı kazanmıştı. Üçüncü eleme yarışında İngiliz Harry Blackstaffe karşısında yarışırken ayaklığı çözülünce yarışı bırakmak zorunda kalarak final şansını kaybetti. Gaza, birçok kez Almanya Şampiyonu olmuş, 1913 Avrupa Şampiyonasında partneri Wenzel Joesten ile birlikte Bronz Madalya kazanmıştır.

İlk üç tekneden sonraki katılım aşağıdaki gibi oldu:

Kanada, İtalya, Belçika, Macaristan1, Macaristan2, Kanada.

 

İki Tek Dümencisiz yarışına 4 tekne katıldı:

Üç ülkeden dört tekne katıldı. Yarışların sonunda Leander Club – Londra takımından iki ekip finali çekti ve John Fenning, Gordon Thomson ekibi 9.41.0 ile George Fairbairn, Philip Verdon ikilisinin iki buçuk tekne boyu önünde Altın Madalyaya ulaştı.

Kanada Frederick Toms, Norman Jackes ile üçüncü, Almanya Martin Stahnke, Willy Duskow ekibi ile dördüncü oldular.

Birinci gelen ekip John Fenning, Gordon Thomson aynı gün Dört Tek Dümencisiz yarışında ikinci oldu. Ekibin hamlası Gordon Thomson, 1909 Boat Race yarışını kazanan Cambridge ekibindeydi. 1910’da Henley’de partneri John Burn ile birlikte Silver Goblets yarışını kazandı. Thomson aynı zamanda bir Rugby oyuncusu idi. 1. Dünya Savaşında Hava Kuvvetlerinde görev aldı, Gelibolu Savaşında çektiği alçak irtifa fotografları yüzünden ödül aldı.

İkinci olan teknede yarışan (ünlü antrenör Steve Fairbairn’in kuzeni olan) George Fairbairn 1915 yılında 1. Dünya Savaşında şehit olacaktı.

 

Yarışa Alman ve Kanada ekipleri de katıldı.

 

Dört Tek Dümencisiz yarışına 4 ekip katıldı:

Üç ülkeden dört ekip katıldı. İngiliz ekipleri ilk iki sırayı paylaştılar.

Magdalen College ekibi Collier Cudmore, Angus Gillan, Duncan MacKinnon, John Somers-Smith ile 8.34.0’da parkuru rakibinin bir buçuk tekne önünde tamamladı.

Yarışın yarısını önde götüren Leander Club ekibi Philip Filleul, Harold Barker, John Fenning, Gordon Thomson ile ikinci oldu.

Hollanda, Hermanus Höfte, Johan Burk, Bernardus Cronn, Albertus Wielsma ile üçüncü ve Kanada Argonaut kürek kulübünden Gordon Balfour, Becher Gale, Charles Riddy, Geoffrey Taylor dördüncü oldu.

Birinci olan İngiliz ekibi Henley yarışında birincilik kazanarak Olimpiyat kadrosuna seçilmişlerdi, ekipten Collier Cudmore, 1908 ve 1909 yıllarında Oxford ekibindeydi. 1. Dünya Savaşında Fransa’da cephede savaştı ve yaralandı.

Angus Gillan dört sene sonra 1912 Stockholm Olimpiyatında Sekiz Tek ekibiyle Altın Madalya kazanacaktı.  Henley yarışlarında Madalyalar kazanmış ve Oxford ekibiyle 1907 ve 1909 yıllarında Cambridge karşısında yarışmıştı.

Duncan MacKinnon, Henley‘de defalarca yarışmış, Oxford ekibinde Cambridge karşısında 1909, 1910 ve 1911 yıllarında yer almıştı. 1917 yılında 1. Dünya Savaşı sırasında şehit oldu. Bıraktığı 80.000 Paundluk mirasını, yetiştiği ve kürek takımında yıllarca yarıştığı Magdalen kolejine bıraktı.

John Somers-Smith, 1904 ve 1905 Oxford ekibindeydi, Henley yarışlarında Madalyalar kazanmıştı, 1. Dünya Savaşında şehit oldu.

Kanada dötlüsü aynı gün Sekiz Tek yarışına da katıldı.Geoffrey Taylor her iki ekipte de teknenin hamlasında kürek çekti.

Resim: İngiliz Leander Club ekibi elemeler sırasında Macar ekibine karşı kazanırken (Foto: wikipedia/Voyager)

 

Sekiz Tek yarışına 6 ülke katıldı:

Sekiz ekip yazıldı ancak İtalyanlar iki teknelerini yarıştan çekince start yerinde altı tekne kaldı. Yarışlar sonunda:

İngiliz Leander Club kürekçileri Albert Gladstone, Frederick Kelly, Banner Johnstone, Guy Nickalls, Charles Burnell, Ronald Sanderson, Raymond Etherington-Smith, Henry Bucknall, Gilchrist MacLagan 7.52.0 ile Altın Madalyayı aldılar.

Belçika’dan Koninklijke Roeivereniging Club Gent sporcuları Oscar Taelman, Marcel Morimont, Remy Orban, Polydore Veirman, Georges Mijs, François Vergucht, Oscar de Somville, Rodolphe Poma, Alfred Vanlandeghem ikinci,

İngiliz Cambridge Üniversitesi ekibi Frank Jerwood, Eric Powell, Oswald Carver, Edward Williams, Henry Goldsmith, Harold Kitching, John Burn, Douglas Stuart, Richard Boyle üçüncü,

Kanada Argonaut RC – Toronto kulübü kürekçileri Irvine Robertson, Joseph Wright, Julius Thomson, Walter Lewis, Gordon Balfour, Becher Gale, Charles Riddy, Geoffrey Taylor, Douglas Kertland dördüncü oldu.

Birinci olan İngiliz ekibinden Sir Albert Gladstone (5. Baron) 1906-1909 arasında Oxford ekibindeydi. Henley yarışlarında ödüller kazandı, 1. Dünya Savaşı sırasında Mezopotamya, Gelibolu gibi muharebelere katıldı, savaş sonrasında Bank of England‘ın direktörü oldu.

Frederick Kelly, Henley yarışlarında ödüller aldı, 1903 yılında farklı kaybedilen yarışta Oxford ekibindeydi, müzik yeteneği öne çıkmıştı ancak 1. Dünya Savaşında önce Gelibolu’da yaralandı, sonra da Fransa’da 1916 Somme Muharebesinde savaşın bittiği son gün şehit oldu.

Banner Johnstone, Cambridge teknesinde 1904-1905-1906 ve 1907’de Oxford ekibine karşı yarıştı.

Guy Nickalls, Henley yarışlarında 22 kez Madalya kazanmış çok ünlü bir kürekçiydi. Henley Goblets yarışlarındaki beş madalyalı rekoru ancak yıllar sonra Sir Steven Redgarave tarafından kırılmıştı. Oxford ekibiyle 1887-1891 yılları arasında Cambridge ekibine karşı yarıştı. Babası 1850 yılında Henley yarışlarında İki Tek Dümencisiz teknesi için Silver Goblets & Nickalls’ Challenge Cup kupasını başlatmıştı. Oğlu Guy Oliver Nickalls, 1920 ve 1928 Olimpiyatında Sekiz Tek ekibiyle iki kez Gümüş Madalya kazandı.

Birinci gelen İngiliz ekibinden Charles Desborough Burnell Oxford öğrencisi iken dört yıl arka arkaya 1895, 1896, 1897 ve 1898 yıllarında Oxford-Cambridge yarışlarını kazanan ekipte kürek çekmiş, 1898-1901 arasındaki dört kez “Henley Regatta”da birinci olmuştu. Oğlu Richard Burnell 1948 Londra Olimpiyatında İki Çifte yarışında Altın Madalya alacaktı.

Ronald Sanderson, 1899 ve 1900 yarışlarında birinci olan Cambridge ekibindeydi. 1. Dünya Savaşında Fransa’da şehit oldu.

Raymond Etherington-Smith, 1898 Cambridge ekibindeydi, Henley yarışlarında birçok ödüller kazandı, 1903-1905-1906-1908 yıllarında Leander Club takım kaptanıydı.

Ekibin hamlası Henry Bucknall, 1905-1906-1907 yıllarına Oxford ekibinin de hamlasındaydı.

Dümenci Gilchrist MacLagan, Henley yarışlarında dümenci olarak birçok ödül kazandı. 1. Dünya Savaşında 1915 yılında şehit oldu.

İkinci olan Belçika ekibinden Polydore Veirman, 1912 Stockholm Olimpiyatında Tek Çiftede Gümüş Madalya alacaktı. Oscar De Somville, sekiz sene önce Paris Olimpiyatında aynı teknede Gümüş Madalya kazanmıştı.

Kanada ekibinden Joseph Wright dört sene önce St. Louis Olimpiyatında aynı teknede Gümüş Madalya kazanmıştı. Aynı gün Dört Tek Dümencisiz yarışında üçüncü olan Kanada Argonaut kürek kulübünden Gordon Balfour, Becher Gale, Charles Riddy, Geoffrey Taylor Sekiz Tek ekibinde de yer aldı.

Yarışa Norveç ve Macar ekipleri de katıldı.

 

1908 Londra Olimpiyatı Kürek yarışları sonunda 81 kürekçi ile katılan 8 ülke arasında İngiltere 4 Altın, 3 Gümüş, 1 Bronz, toplam 8 Madalya kazandı. Belçika 1 Gümüş, Kanada 3 Bronz, Almanya 2 Bronz, Hollanda ve Macaristan birer Bronz Madalya kazandılar.