Celal Gürsoy

OLİMPİYATLARDA AMATÖRLÜK

Olimpiyatların ana teması olan AMATÖRLÜK, zamanla paranın gücüne karşı koyamadı ve dolar zengini profesyonel sporcular olimpiyatlarda yarışmaya başladı.

Resim: Pierre de Coubertin

Modern Olimpiyatların kurucusu olarak tanınan Pierre de Coubertin “Önemli olan kazanmak değil katılmaktır” demişti ama günümüzde herhangi bir spor branşında olimpiyata katılabilmek için barajları geçmek, elemelerden başarıyla çıkmak gerekiyor. Daha da kötüsü, amatör sporcular, milyonlarca dolar kazanmış ve arkalarında büyük maddi destekler olan profesyonellerle aynı kulvarda yarışmak zorunda kalıyor.

Bu haksız ayırım yıllar önce Doğu Bloku ülkelerinin sporcularına tanıdığı sonsuz imkanlarla batılı amatör sporculara üstünlük sağlaması ile başladı, uzun süre tartışıldı ama çözüme ulaşmadı.

Sonunda Özel Sektörün 1984 yılında olimpiyatları finanse etmesi ile birlikte sporda amatörlük anlayışı değişti. Büyük firmalarla birlikte devlet kurumlarının da branş ayırmaksızın başarılı olan sporculara çeşitli yollarla verdiği büyük maddi destekler amatörlüğü tamamen sona erdirdi.

Aşağıda adım adım amatörlüğün nasıl kaybolup, profesyonel sporcuların olimpiyatlara katıldığını okuyacaksınız. Bu arada olimpiyatların nasıl politikaya alet edilerek siyasi çekişmeler, bayrak ve forma kavgaları ile boykotların sporu nasıl kirlettiğine de şahit olacaksınız.

 

BOYKOTLAR

Ülkelerin çeşitli konularda protestolarını göstermek için Olimpiyatlara katılmayı boykot etmesi oyunları özellikle Soğuk Savaş döneminde oldukça etkiledi. Boykotların oyunların gücüne en büyük etkisi ise 1980 ve 1984‘de peşpeşe yapılan Moskova ve Los Angeles‘deki oyunlarda görüldü. 1979 yılında Sovyetler Birliği‘nin Afganistan‘ı işgal etmesini protesto eden ve ABD’nin başını çektiği 64 ülke 1980’de Moskova Olimpiyatını protesto etti. Oyunlara sadece 80 ülke katıldı.

Dört sene sonra bu defa ABD‘de yapılan olimpiyatı Doğu Bloku ülkeleri boykot etti. SSCB‘nin önderliğinde, aralarında Doğu Almanya ve Küba‘nın da bulunduğu 13 ülke oyunlara katılmadı.

Ancak olimpiyat tarihinde ilk boykot 1956 yılında Hollanda, İspanya ve İsviçre tarafından Macaristan’daki ihtilali protesto için yapıldı. Bunun yanında Kamboçya, Mısır, Irak ve Lübnan, Süveyş Bunalımı (Savaşı) olarak da bilinen Arap-İsrail Savaşı’nın protesto için bu olimpiyata katılmadı.

1968 ve 1972’de pek çok Afrikalı ülke Yeni Zelanda, Zimbabwe (Rodezya) ve Güney Afrika’nın Olimpiyatlara katılması engellenmesi nedeniyle IOC’nin karar almasını istemiş ve boykotla tehdit etmişlerdi.

1976 Montreal Olimpiyatları‘nda 22 ülke oyunları boykot etmişti. Sebep olarak Yeni Zelanda Rugby takımının ırkçı yönetimi nedeniyle sportif ambargo uygulanan Güney Afrika Cumhuriyeti’nde bir turnuvaya katıldıktan sonra olimpiyatlara kabul edilmesi gösterilmişti.

1988‘de Kuzey Kore, Seul‘deki (Güney Kore) oyunlara katılmadı. Bu oyunlara Küba, Etiyopya ve Nikaragua da katılmadı.

1972 Münih’te Olimpiyat tarihinin ilk ve en önemli terör olayı gerçekleşmişti. Kara Eylül örgütüne bağlı Filistin‘li 8 terörist İsrail adına yarışan 11 sporcuyu esir almıştı. İki sporcuyu hemen öldüren teröristler diğer 9 sporcuyla beraber Almanya’yı terk etmek üzere havaalanına geldiklerinde Alman güvenlik güçlerinin operasyon hazırlığında olduğunu fark etmiş, 9 sporcuyu öldürüp çatışmaya girmişlerdi. Toplam 18 saat süren olayda 11 sporcunun yanı sıra bir Alman polis ve 5 terörist de ölmüştü.

Resim: 1972 Münih Olimpiyatında yarıya indirilmiş Olimpiyat Bayrağı

Yine 1972 Olimpiyatında, kapanışın yapılacağı 11 Eylül günü Stuttgart‘tan bir uçak kaçırıldığı ve teröristlerin törene bomba atacağı haber alındı. Yetkililer kaçırılan uçağı iki adet savaş uçağı ile takip ettiklerini ve Münih’e yaklaşması halinde düşüreceklerini açıklamıştı. Ancak bir süre sonra takip edilen uçağın başka bir sivil uçak olduğu ortaya çıktı. Kaçırılan uçak ise bir daha bulunamadı. Bu olayla ilgili bazı konular hâlâ açıklığa kavuşmadı.

1996 Atlanta Olimpiyatında, Olimpiyat Parkı’nda bir bomba patladı. Patlama sonucu bir seyirci öldü ve 100’den fazla kişi yaralandı. Melih Uzunyol adlı TRT kameramanı ise olayı çekmek üzere koşarken kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Soruşturmaların sonucunda bombayı Eric Robert Rudolph adlı bir ABD vatandaşının koyduğu ortaya çıktı

 

1896 Atina Olimpiyatı

Birinci Resmi Modern Yaz Oyunları Atina’da 14 ülkeden yaklaşık 241 sporcunun katılımı ile 9 spor branşının 43 kategorisinde yapıldı. Sporcu sayısı, lisans olmadan katılan sporcular, karma ekipler ve şahsi katılımlar olduğundan tam bilinmemektedir. Bir sonraki olimpiyatlarda da aynı problemler yaşanmıştır.

Resim: Dimitrius Loundras madalya kazanan diğer sporcuların arasında.

1896 Olimpiyatının en genç sporcusu 10 yaşındaki Yunanlı Jimnastikçi Dimitrius Loundras Bronz Madalya kazandı, Loundras iki Dünya Savaşına da katılmış ve Amiral olmuştur. Loundras, 2012 Olimpiyatına kadar yapılan tüm Olimpiyatlarda yarışmış en genç sporcudur.

 

1900 Paris Olimpiyatı

2. Olimpiyat Yaz Oyunları Fransa’nın başşehri Paris’te (Exposition Universelle et Internationale de Paris) „Uluslar Arası Paris Fuarı“ bünyesinde düzenlendi.

Müsabakalar beş aylık bir süreye dağılarak yapıldı. 14 Mayıs 1900 günü özel bir açılış seremonisi olmadan Velodrome de Vincennes Alanında başlayan Olimpiyat Oyunları 28 Ekim tarihinde gene özel bir kapanış merasimi olmadan sona erdi.

Araştırmacılar daha yüksek olması gerektiğini söylemesine rağmen IOC kaynaklarında müsabakalara 24 ülkeden 22 kadın, 975 erkek, toplam 997 sporcu katıldığı ilan edildi.

Resim: Charlotte Cooper Olimpiyat tarihinde Altın Madalya kazanan ilk kadın sporcu oldu.

Bu Olimpiyat, kadınların da ilk defa yarışlara katılmasıyla spor tarihinde önemli bir yer aldı. Tenis turnuvasını kazanan İngiliz Charlotte Cooper, Olimpiyat tarihinde Altın Madalya kazanan ilk kadın sporcu oldu.

Paris Olimpiyatında 8 ülkeden 108 sporcunun katıldığı kürek branşında beş yarış planlanmıştı ancak dört yarış gerçekleşti. Günümüze kadar gelen dokümanlarda 108 sporcunun ancak 99’unun adı bellidir, diğer 9 sporcu dümenciler olup isimleri belli değildir.

 

1904 St. Louis Olimpiyatı

3. 1904 Olimpiyatına 12 ülkeden 6 kadın, 645 erkek, toplam 651 sporcu katıldı.

Amerikalılar, Afrika’dan yerlileri getirerek ancak 68 yıl sonra Olimpiyat programına konacak okçuluğu dünyaya tanıtmış oldular.

Alman asıllı Amerikalı jimnastikçi George Eyser bu olimpiyatta üçü Altın olmak üzere bir gün içerisinde altı madalya kazandı.

 

 

Resim: Önde Hillmann ve arkada Poage

440 yarda (402 metre) üzerinden koşulan engelli yarışında, daha önce atletizmde iki birincilik almış olan Harry Hillmann, üçüncü Altın Madalyasını kazanırken, ardından üçüncü gelen George Poage da, Olimpiyatlar tarihinde Amerika adına Madalya kazanan ilk zenci sporcu oldu.

 

1906 Atina Ara Olimpiyatı

IOC tarafından resmi olarak tanınmamasına rağmen 22 Nisan ile 2 Mayıs 1906 tarihleri arasında Atina’da gerçekleştirilen bu organizasyona 20 ülke, 6 kadın, 848 erkek, toplam 854 sporcu ile katıldı.

 

1908 Londra Olimpiyatı

4. Olimpiyat olarak tarihe geçen 1908 Londra Olimpiyatı 27 Nisan – 31 Ekim 1908 tarihleri arasında 23 ülkeden 37 kadın, 1971 erkek, toplam 2008 sporcunun katılımı ile White Stadyumunda yapıldı. Açılışı Kral VII. Edward yaptı.

Olimpiyatlardaki ilk uluslararası olaylar Londra’da oldu. Ülkeler bayrakları ile açılış seremonisine katıldı ancak o gün bir çok problem yaşandı. Amerikan  ve İsveç bayrakları bulunamadı, Rusya işgalinde olan Finlandiya’nın Olimpiyata katılması Rusya’nın şartlı izni ile gerçekleşmişti. Finliler Rus bayrağı altında yarışacaklardı ancak daha açılış gününden itibaren sporcular tarafından Fin bayrakları açıldı. Amerikalı sporcuların bir çoğu İrlanda’dan göç etmişlerdi ve bu atletler Olimpiyat boyunca İngiltere’yi protesto eden açıklamalar ve davranışlarda bulundular. Amerikalılar, İngiliz hakemlerin taraf tuttuğunu iddia ettiler.

 

 

Resim: F. C. Smithson (Foto: wikipedia/Voyager)

1908 Londra Olimpiyatında 110m engelli koşunun finalinde Amerikalı atlet F. C. Smithson, yarışın Pazar günü yapılmasını protesto etmek için elinde İncil’le yarışmak istedi ve yönetmeliklerde bunu engelleyici bir kural olmadığından İncil ile koştu. Smithson, 15.0 ile dünya rekoru kırarak birinci oldu.

Amerikalı John Taylor Atletizm Bayrak takımının siyahi üyesi olarak Olimpiyatlarda Madalya kazanan ilk African-American atlet oldu ancak Amerika’ya döndükten hemen sonra 2 Aralık 1908’de ölümü yakınları arasında büyük üzüntü yarattı.

Güney Afrika’lı Reg Walker 100m Finalini 57 sporcu arasından kazanarak Afrika Kıtasına ilk Altın Madalyayı getirdi.

 

1912 Stockholm Olimpiyatı

1912 Yaz Oyunları, Beşinci Olimpiyat olarak tarihe geçti ve İsveç–Stockholm’de resmi olarak 6 Temmuz ile 22 Temmuz arasında yapıldı.

Modern Olimpiyatlar tam anlamı ile Stockholm’de “modern” oldu ve birçok konuda ilkler yaşandı. Coubertin’in rüyaları belki de 1912’de gerçek olmuştu. Bu Olimpiyatta ilk defa tanıtım posterleri hazırlandı, elektronik zaman ölçümleri ve foto finiş teknikleri kullanıldı.

O yıl kurulan IOC ve hemen tüm branşlardaki Uluslararası Federasyonlar Stockholm’de yapılan derecelerin otomatik olarak Dünya rekoru olarak kabulünü kararlaştırdı. (Spor Federasyonlarının en eskisi 1892 yılında kurulan FISA – Uluslar Arası Kürek Federasyonudur.)

1912’den 1948 Olimpiyatına kadar yedi organizasyonda spor karşılaşmalarından başka sanat temalarında da madalyalar verildi. 1912 oyunlarında 18 farklı sanat konusunda birinciler belirlendi. Literatür konusunda madalya Georges Hohrod’a verilmişti Daha sonra bu kişinin aslında Baron Pierre de Coubertin olduğu ortaya çıktı.

Kadınlar Yüzme kategorisi ilk olarak bu Olimpiyatta yer aldı.

İngiltere’de yaşayan Amerikalı atlet Walter Winans, Atıcılıkta bir Gümüş Madalya kazandı. Winans, sanat temalarından “Heykeltıraşlık” konusunda yaptığı “An American Trotter“ adlı heykeli ile de bir Altın Madalya kazandı. Böylece spor tarihinde aynı Olimpiyatta hem spor, hem sanat alanında Madalya alan ilk ve tek kişi oldu.

 

Resim: Jim Thorpe

Kızılderili Wa Tho Huck (Jim Thorpe) Dekatlon ve Pentatlon yarışlarında birinci oldu ancak bir yıl sonra Madalyalarını geri vermek zorunda kaldı. Çünkü daha önceleri bir Beysbol maçına katılıp 60 Dolar aldığı belirlenmiş ve Amatörlük özelliği kaybolmuştu. Wa Tho Huck 1953 yılında öldü ama 1982 yılında amatörlüğü tekrar tanımlayan IOC Madalyaları ailesine geri verdi.

Pentatlon yarışında daha sonra 2. Dünya Savaşında ünlü olan (General) George S. Patton da vardı. General yarışı beşinci olarak tamamladı.

Stockholm Olimpiyatında Maraton yarışında Japon atlet Shisö Kanaguri aşırı sıcaktan bunalarak parkur üzerindeki bir evin önünden geçerken evin sahibi kendisine bir bardak su teklif etti. Evin gölgesinde suyu içip uzanan ve uykuya dalan Shisö tam bir gün sonra uyandı, onun yarışı bitirmediğini kimse fark etmedi. Aradan 54 yıl geçti. Olimpiyat Komitesi hatasını tamir etmek için Shisö’yü Stockholm’e davet etti, yarım bıraktığı parkuru tamamlattı ve Katılım Belgesini verdi.

Osmanlı Devleti, resmi olarak katıldığı ilk Olimpiyat Oyunu olan 1912 Yaz Olimpiyatında, yönetici olarak Selim Sırrı Tarcan ile iki atlet Vahram Papazyan ve Mıgırdiç Mıgıryan ile temsil edildi. Madalya kazanılmadı.

 

1916 Savaş

Budapeşte, İskenderiye ve Berlin’in adaylıklarını koydukları VI. Olimpiyat Oyunları savaş hazırlıkları içinde bulundukları belirlenen Almanlara verilerek savaşın önleneceği sanıldı. Fakat 1914’de başlayan 1.Dünya Savaşı Olimpiyatın 1916’da Berlin’de yapılmasını engelledi ve VII. Olimpiyat 1920’d Anvers’te gerçekleşti. Berlin şehri ancak 20 yıl sonra 1936 yılında Olimpiyat yapma şansını bulacaktı.

 

1920 Anvers Olimpiyatı

Savaştan çıkmış Belçikalılar büyük bir çalışma ile iyi bir Olimpiyat organize ettiler. Anvers’de ilk kez atletler adına Olimpik Yemin okundu ve Olimpiyat Bayrağı sahada dalgalandı.

 

Resim: Olimpiyat Bayrağı ilk kez Anvers’te kullanıldı.

20 Nisan’da Anvers’te başlayan 7. Olimpiyat Oyunları 12 Eylül’de sona erdi. Açılış Merasimi 14 Ağustos’ta yapıldı. Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Macaristan ve Türkiye oyunlara davet edilmedi. Sovyetler de daveti geri çevirdi. 1917’de özgürlüğüne kavuşan Finlandiya kendi bayrağı ile yarışlara katıldı.

Fin’li koşucu Paavo Nurmi 3 Altın ve 1 Gümüş kazandı. Paavo bundan sonraki Olimpiyatta da başarılı olacak ve atletizmi bıraktığı 1931 yılında 9 Olimpiyat Altını ile 24 Dünya Rekorunun sahibi olacaktı.

1959 yılında Nobel Barış Ödülüne sahip olacak İngiliz atlet Philip Noel-Baker 1500 metrede Gümüş Madalya kazandı. Böylece tarihteki ilk Nobel Ödüllü ve Olimpiyat Madalyalı kişi oldu.

 

1924 Paris Olimpiyatı

8. Olimpiyat Oyunları 4 Mayıs 1924 günü başladı ve 27 Temmuz’da sona erdi. Kapanış merasiminde ilk olarak direğe üç bayrak çekilmesi planlandı. “Olimpiyat Bayrağı”, “oyunların yapıldığı ülkenin bayrağı” ve “gelecek oyunların yapılacağı ülkenin bayrağı”. Oyunlara 44 ülkeden 135 kadın, 2954 erkek, toplam 3089 sporcu katıldı.

1924 Paris Olimpiyat Oyunlarını 1000 gazeteci izledi.

Fransız Rahip Henri Didon’un buluşu olan „ALTIUS, CITIUS, FORTIUS“ (daha yüksek, daha hızlı, daha kuvvetli) yakıştırması ilk olarak bu Olimpiyatta kullanıldı.

1924 Olimpiyatının yıldızı Fin’li atlet Paavo Nurmi oldu. Dört sene önce 1920 Olimpiyatında üç Madalya kazanan Paavo, Paris’te de beş Altın Madalya daha kazandı. Aynı takımdan atlet Ritola da dört Altın ve iki Gümüş Madalya kazandı.

Daha sonraları Tarzan rolü ile herkesin tanıyacağı genç Amerikalı (1904 Romanya doğumlu Jonas) Johnny Weissmüller, yüzmede üç Altın ve su topu takımı ile de bir Bronz madalya aldı.

Resim: “Tarzan”, 1970’li yılların başında İstanbul  seyahati sırasında Galatasaray Adasını da ziyaret edip genç yüzcülerle resim çektirmişti. (Foto: Murat Özüak)

“Havuzların Kralı” daha sonraları, Hollywood´da 12 tane Tarzan filminde başrol oynayarak “Ormanlar Kralı” oldu. Weissmüller 1984 yılında Meksika’da vefat etti.

1924 Paris Olimpiyat Oyunlarında uzun atlamada Altın kazanan ABD’li Willam D. Hubbard, Olimpiyat tarihinde “bireysel bir müsabakada” Altın Madalya kazanan ilk siyahi atlet oldu.

(1908 Londra Olimpiyatında Amerika Bayrak takımı ile Madalya kazanan ve Olimpiyattan kısa süre sonra vefat eden John Taylor, Amerika’nın Madalya kazanan ilk siyahi atleti olmuştu.)

İngiliz Atletizm Milli takımı ile yarışmalara katılan iki sporcunun hayatı 1981 yılında “Chariots of Fire” isimli filme konu olacak ve aynı yıl Oscar alacaktı.

 

Resimler: Eric Liddell ve Harold Abrahms (Foto: filmtett.ro)

“Chariots of Fire”

1924 Paris Olimpiyatına katılan İngiliz Atletizm takımından koyu dindar Eric Liddell 400 metrede Altın, 200 metrede Bronz Madalya kazanmıştı. Eric Liddell, (1902-1945) Olimpiyattan sonra Protestanlığı yaymak amacıyla tekrar Çin’e dönmüş Misyonerlik görevini yürütmüştür.

Atletizm takımının bir diğer sporcusu olan Yahudi asıllı Harold Abrahams, (1899-1978) 100 metrede Altın, 4×100 metrede Gümüş Madalya kazanmıştı. Harold, 100 metreyi 10.6 ile koşarak Olimpiyatlarda Altın kazanan ilk Avrupalı atlet olarak tarihe geçti. Cambridge Üniversitesi öğrencisi olan Abrahams profesyonel bir antrenörle çalıştığı için olimpiyatlara katılması önlenmeye çalışılmış ama sonradan çok başarılı olacağı anlaşılınca konu örtbas edilmişti.

Harold, 1925’te geçirdiği bir kaza sonucu aktif sporculuğu bırakmış 1926’da Uluslararası Amatör Atletizm Birliğinde görev almıştır.

Bu iki atletin aynı takım içinde Olimpiyatta ön yargılarını aşmaya çalışmaları 1981 yılında Colin Welland’ın yazdığı ve Hugh Hudson’un yönettiği Chariots of Fire filmine konu olmuştur. Filmde Eric Liddel’i Ian Charleson, Harold Abrahams’ı da Ben Cross canlandırmıştı.

Film aynı yıl “En Başarılı Film” Oscar ödülüne layık görülmüştür. 2012 Olimpiyatı sırasında da kutlamalarda sinemalarda yeniden düzenlenmiş haliyle binlerce kişi tarafından izlenmiştir. Film şu anda en başarılı 100 İngiliz Filmi listesinde 19. sıradadır.

1928 Amsterdam Olimpiyatı

1928 Amsterdam Olimpiyatı, 9. Olimpiyat olarak tanındı ve 46 ülkeden 277 kadın, 2606 erkek, toplam 2883 sporcu katıldı.

Amsterdam Olimpiyatında ilk defa Olimpiyat Meşalesi yakıldı ve güvercinler uçuruldu. Açılışta sporcuların geçidi Yunanistan takımı ile başladı ve ev sahibi Hollanda takımı ile sona erdi. Bu sıralama bundan sonraki Olimpiyat Oyunlarında da uygulanmaya devam edildi. Almanya, 1. Dünya Savaşı sonrasında ilk defa oyunlara katıldı ve Madalya sıralamasında ikinci oldu.

Oyunlarda Amerikalı Johnny Weissmuller (Tarzan) yüzmede iki Altın Madalya kazandı, böylece 1924 Paris Olimpiyatı ile birlikte 5 Madalyanın sahibi oldu.

Resim: Mikio Oda Altın Madalya kazandığı atlayışını yaparken

Japon Mikio Oda, Üç Adım Atlamada 15.21m ile kazandığı birincilik ona Asya Kıtasından Altın Madalya kazanan ilk atlet ünvanını getirdi.

 

1932 Los Angeles Olimpiyatı

10. Olimpiyat 37 ülkeden 126 kadın, 1206 erkek, toplam 1332 sporcunun katılımı ile Los Angeles’te yapıldı.

Bu Olimpiyatta ilk kez yarışın ardından madalya töreni yapılmaya başlandı ve üç basamaklı madalya kürsüsü yapıldı.

Gene bu oyunlarda ilk kez Olimpiyat Köyü yapıldı, 550 evden oluşan köyde sadece erkekler kaldı, kadınlar otelde ağırlandı.

Resim: Paavo Nurmi

Olimpiyatlarda 9 Altın, 3 Gümüş Madalya kazanmış, 24 Dünya rekoru kırmış olan Finli atlet Paavo Nurmi ısmarlanan bir yemek ücreti yüzünden amatörlük özelliğini kaybederek Olimpiyatlardan ömür boyu uzaklaştırıldı. Aktif sporculuk hayatının bu şekilde bitmesi üzerine antrenörlük yaptı, daha sonra yaptığı işlerden kazandığı parayla Finlandiya’nın en zengin insanlarından biri oldu, 1952 Helsinki Olimpiyatında Meşaleyi yakma şerefi ona verildi.

Oyunlardan akılda kalan ilginç bir not Hokey karşılaşmalarından geldi. Sadece üç takımın katıldığı müsabakalar sonunda Amerika takımı her maçında yenilmesine rağmen Bronz Madalya aldı.

Amerikalı kadın Atlet Mildred “Babe” Didrikson üç Altın kazandı, iki rekor kırdı. Yüksek atlamada takım arkadaşı Jean Shiley ile aynı yüksekliği (1.657m) atlamasına rağmen atlayış stili yüzünden jüri ikinci olmasına karar verdi. Her iki atlet daha sonra madalyalarını eriterek protesto ettiler.

 

1936 Berlin Olimpiyatı

11. Olimpiyat Oyunları 1 Ağustos – 16 Ağustos 1936 tarihlerinde Berlin’de yapıldı. Olimpiyata 49 ülkeden 328 kadın, 3633 erkek, toplam 3961 sporcu katıldı.

Berlin’deki 1936 Yaz Olimpiyatları sadece yerel izleyicilerle sınırlı olsa da televizyonda yayınlanan ilk olimpiyatlardır.

1936 Olimpiyatının yıldızı 4 Altın Madalya kazanan Amerikalı atlet Jesse Owens oldu.

Resim: Hendrika Matenbroek

Hollandalı kadın yüzücü Hendrika Mastenbroek 3 Altın, 1 Gümüş kazandı. Hendrika bir yıl sonra hocalığa başlayınca amatörlük özelliğini kaybetti ve bir daha yarışamadı…

Halterde Mısır’lı Khadir Sayed El Touni iki Altın, bir Gümüş, iki Bronz Madalya kazandı. Mısırlı sporcu IWF’nin “50 Büyük Halterci” listesinde 1 Numaraya yerleşti. Bu başarı ancak 60 yıl sonra Türk sporcu Naim Süleymanoğlu tarafından 1996 Atlanta Olimpiyatında ele geçirilecekti.

Oyunlardan sonra başlayan Dünya Harbinin neticesinde Olimpiyat Köyü Rus askeri garnizonu olarak kullanıldı.

 

2. Dünya Savaşı yüzünden 12. (1940) ve 13. (1944) Olimpiyatları gerçekleştirilemedi.

 

1948 Londra Olimpiyatı

14. Olimpiyat Oyunları Londra’da gerçekleştirildi. 1948 Londra Olimpiyatına 59 ülkeden 390 kadın, 3714 erkek, toplam 4104 sporcu katıldı.

1948 Londra Olimpiyatı ilk olarak televizyondan naklen yayınlandı. O tarihte İngiltere’de 80.000 TV olduğu tahmin ediliyordu. Harp sonrası yokluk zamanları olmasına rağmen oyunlara rekor sayıda ülke ve sporcu katıldı.

Resim: Fanny Blankers-Koen

Londra’nın en başarılı sporcusu 4 Altın Madalya kazanan Hollandalı kadın atlet Fanny Blankers-Koen oldu. Fanny, 100m, 200m, 80m Engelli ve 4x100m Bayrak yarışlarını kazandı.

Çekoslovak atlet “Lokomofif” Emil Zatopek Olimpiyatla tanıştı ve bir Altın, bir Gümüş ile özel koleksiyonuna başladı. Zatopek sporculuk hayatında Olimpiyatlarda 4 Altın, 1 Gümüş, Avrupa Şampiyonalarında 3 Altın, 1 Bronz kazanarak 9 madalya ile kendine has bir rekor kıracaktı.

 

1952 Helsinki Olimpiyatı

15. Olimpiyat, 19 Temmuz – 3 Ağustos 1952 tarihlerinde Helsinki’de yapıldı. Helsinki Olimpiyatına 69 ülkeden 519 bayan, 4436 erkek, toplam 4955 sporcu katıldı.

13 ülke Olimpiyata ilk kez katıldı. 1912’den beri katılmayan Rusya bu defa Sovyetler Birliği olarak oyunlara katıldı.

İsrail de ilk katılan ülkelerden biriydi. Çin Halk Cumhuriyeti ilk ve bir süre için son Olimpiyatına sadece bir yüzücü ile katıldı, Çin’li sporcular bundan sonra ancak 1984 Los Angeles oyunlarına geleceklerdi.

Resim: Emil Zatopek

Geçen Olimpiyatta başlayan „Lokomotif“ Emil Zatopek fırtınası burada da devam etti ve Çekoslovak atlet bu gün dahi kırılamamış olan 5000, 10000 ve Maraton birinciliklerini kazanarak aynı Olimpiyat içinde bu üç yarışı kazanan tek sporcu oldu.

2. Dünya Savaşından sonra Alman sporcular Doğu ve Batı olarak iki farklı bayrak altında ilk olarak bir Olimpiyata katıldılar ve ilk ve son defa hiç Altın Madalya kazanamadılar.

Japon sporcular da savaş sonrası ilk olarak oyunlara katıldı.

1948 Olimpiyatında aynı bayrak altında yarışan Koreliler bu kez ikiye ayrıldılar ve Olimpiyata sadece Güney Kore katıldı.

 

1956 Melbourn Olimpiyatı

16. Yaz Oyunları Avustralya-Melbourn’da 22 Kasım günü başlayıp 8 Aralık 1956 günü sona erdi. Oyunlara 72 ülkeden 376 kadın, 2938 erkek, toplam 3314 sporcu katılımı ile yapıldı.

1956 Melbourn Olimpiyatları televizyondan naklen yayınlandı. Aynı yıl Ocak ayında Cortina d’Ampezzo, İtalya’da düzenlenen 1956 Kış Olimpiyatları uluslararası yayınlanan ilk Kış Olimpiyat Oyunları oldu.

Melbourn Olimpiyatı Güney Yarımkürede gerçekleşen ilk organizasyon oldu.

Çinli oyuncular direğe yanlış bayrak çekildiği için tribünlere saldırıp bayrağı parçaladılar.

Melbourne Olimpiyatı “Arkadaşlık Olimpiyatı” olarak adlandırılsa da Macaristan- Sovyetler Birliği Sutopu maçında çıkan kavgaları polisin zorlukla yatıştırması unutulmadı. Neticede şampiyon olan Macar Takımı Amerika’ya bir gösteri maçına gittiğinde takımın yarısı sığınma hakkı istedi ve Macaristan’a geri dönmedi. Sonraları bu olay “Children of Glory” adlı filme konu oldu.

 

Resim: Children of Glory

Bu Olimpiyatta da siyaset spora karıştı. İspanya, Hollanda ve İsviçre, Sovyetler Birliği’nin Macaristan’ı işgal etmesine karşı oyunları boykot etti. Ayrıca Mısır, Lübnan ve Irak Süveyş krizi dolayısıyla boykot yaptı. Çin Halk Cumhuriyeti de Çin Cumhuriyeti oyunlara alındı diye açılıştan iki hafta önce geri çekildi.

Açılış töreninin ardında 17 yaşındaki Avustralyalı John Ian Wing Organizasyon Komitesine bir dilekçe verdi. Wing, kapanış töreninde sporcuların açılış törenindeki gibi ülkelerinin bayrakları ardında sırlanması yerine karışık olarak hep birlikte stada girmelerini dilemişti ve bundan sonra kapanış merasimleri John’un dilediği gibi oldu. IOC, yıllar sonra bunu hatırladı ve 2000 Sidney Olimpiyat Köyünde bir caddenin adı John Ian Wing olarak adlandırıldı.

 

1960 Roma Olimpiyatı

17. Olimpiyat Organizasyonu 25 Ağustos – 11 Eylül 1960 günleri arasında Roma’da yapıldı. Oyunlara 83 ülkeden 611 kadın, 4727 erkek, toplam 5338 sporcu katıldı.

1960 Roma Olimpiyatında ilk defa Olimpiyat Oyunları birçok televizyon kanalı tarafından takip edildi ve naklen yayın için önemli miktarlarda ödemeler yapıldı.

Zenci beyaz ayırımı dolayısıyla Güney Afrika takımının katıldığı son oyun oldu. Bundan sonra ancak 1992 oyunlarında yer aldılar.

Resim: Cassius Clay

Daha sonra Muhammed Ali olarak adını değiştirerek profesyonel olan Boksör Cassius Clay, kariyerinin tek Olimpiyat Altın Madalyasını kazandı.

 

1964 Tokyo Olimpiyatı

18. Olimpiyat Oyunları Japonya-Tokyo şehri tarafından 10 / 24 Ekim 1964 tarihlerinde organize edildi. Oyunlara 93 ülkeden 678 kadın, 4473 erkek, toplam 5151 sporcu katıldı.

1964 Tokyo Olimpiyatında ilk kez Syncom3 Sateliti sayesinde kıtalar arası televizyon yayını gerçekleşti.

 

Resim: Larissa Latynina

Sovyet kadın Jimnastikçi Larissa Latynina Madalya koleksiyonuna altı tane daha ekledi. Toplam üç Olimpiyatta 18 Madalya sahibi olan Larissa en başarılı Olimpik Sporcular listesinde en ön sıraya yerleşti. Bu liderliği 2012 yılında Amerikalı yüzücü Michael Phelps’e kadar devam edecekti.

Amerikalı geleceğin profesyonel ağır kilo boks şampiyonu Joseph William “Smokin Joe” Frazier 20 yaşında ilk ve tek Olimpiyat Altınını kazandı.

Sırıkla atlamada ilk kez fiberglas sırıklar kullanıldı, atletizm parkurlarının tebeşir tozuyla çizilmesi de bu Olimpiyatla birlikte tarihe mal oldu.

Resim: Billy Mills

Amerikalı uzun mesafe koşucusu Billy Mills 10.000m yarışını sürpriz bir şekilde kazandı. Bu Amerika tarihinde Olimpiyatta kazanılmış tek 10.000m birinciliği oldu.

 

1968 Mexico Olimpiyatı

19. Olimpiyat Yaz Oyunları Mexico City’de 12 / 27 Ekim 1968 günleri arasında yapıldı. Oyunlara 112 ülkeden 781 kadın, 4735 erkek, toplam 5516 sporcu katıldı.

Resim: Soldan sağa, Peter Norman, Tommie Smith, John Carlos (Foto:abc.net.au)

1968 Olimpiyatı iki siyahi atletin Olimpiyat tarihine geçecek gösterisine şahit oldu. 200 metre yarışında rekor kırarak (20 saniye bariyerini 19.83 ile kırarak) Altın Madalya alan Tommie Smith ve aynı yarışta 3. olarak Bronz Madalya alan John Carlos madalya töreninde siyah eldivenli ellerini yumruk şeklinde havaya kaldırarak adına yarıştığı ABD’deki ırk ayrımcılığını protesto ettiler. Bunun sonucu iki atlet de milli takımdan uzaklaştırıldı.

Alman milli takımları ilk olarak Doğu ve Batı olarak iki ayrı bayrak altında yarıştılar. Doğu Alman takımı sporcuları 1988 Seul Olimpiyatına kadar bu bayrağı taşıdılar.

Resim: John Stephen Akhwari (Foto:athleted.com)

Maraton yarışı sonuçlandıktan bir saat sonra seke seke ilerleyen ve bitirme ipini göğüsleyen Tanzanyalı John Stephen Akhwari, Mexico’daki 1968 Olimpiyatında tarihe geçer.
Atlet yarış sırasında bir kaza geçirmiş ve yaralanmış, tedavisi yapılmış ama bacağı hala kanamaktaydı. Stadyumda kalan küçük bir kalabalık atleti alkışladı. Tanzanyalı atlet bir gazetecinin sorusuna şöyle cevap verdi: “Beni ülkem buraya yarışa başlayayım diye değil yarışı bitireyim diye yolladı”.

 

1972 Münih Olimpiyatı

20. Yaz Olimpiyatı Almanya-Münih şehri tarafından organize edildi. Oyunlar 26 Ağustos günü başladı ve 10 Eylül günü sona erdi. 121 ülkeden 1095 kadın, 6075 erkek, toplam 7170 sporcunun katıldı.

Münih Olimpiyat Parkı, Olimpiyat Stadyumu, Olimpiyat Köyü ve şehirle olan Metro bağlantısı Almanların mühendislik becerilerine örnek olarak gösterildi.

Olimpiyat Oyunlarında bütün dünyada büyük yankı uyandıran bir terör saldırısı gerçekleşti ve olay 11 İsrailli sporcu / antrenör, 1 Alman polisi ve 5 saldırganın ölmesi ile sonuçlandı. Oyunlar kısa bir aradan sonra devam etti.

Resim: Frank Shorter Altın Madalyayı kazanırken

1947 Münih doğumlu Amerikalı Frank Shorter Maratonu kazandı ve Amerika’da koşuculuğun halk sporu olmasına yol açtı. Frank, dört yıl sonra Montreal’de de Gümüş kazandı,  yıllar sonra Colorado’da adına yarış düzenlenmeye başladı ve bronz heykeli dikildi.

 

1976 Montreal Olimpiyatı

21. Olimpiyat, Kanada-Montreal şehrinde 17 Temmuz günü ile 1 Ağustos 1976 günü arasında yapıldı. Oyunlara 92 ülkeden 1260 kadın, 4824 erkek, toplam 6084 sporcu katıldı.

Kanada, Olimpiyata ev sahipliği yapan ülkeler arasında hiç Altın Madalya kazanamayan tek ülke oldu.

1976 yılında düzenlenen 12. Kış Olimpiyatı da Avusturya-Innsbruch şehrinde düzenlendi. Aslında 1976 Kış Olimpiyatı Denver’de yapılacaktı. Ancak eyalet bütçesinin bu harcamayı yapmasını uygun görmeyen Denver halkı 1972 yılında yapılan referandumda hayır oyu kullandı. Bunun üzerine 1968 yılında da Kış Oyunlarını organize etmiş ve tesisleri hazır olan Innsbruck şehri 8 yıl sonra tekrar ev sahipliği yapma şansını elde etti. Böylece tarihte ilk kez halkın oyu ile bir şehir olimpiyat düzenlemekten vazgeçti.

Montreal Olimpiyatında 21 spor branşında 198 kategoride madalyalar dağıtıldı. 16 Afrika ülkesi oyunları boykot etti.

Resim: Howard Davis Jr.

Altın Madalya kazanan Amerikalı boksör Howard Davis Jr. daha sonra profesyonel olarak 60 kiloda dünya boks şampiyonu oldu. (Olimpiyatlardaki amatör ruh henüz yaşamaktaydı.)

İsrail’li sporcular beyaz giysileri ve bayrakları üzerinde geçen olimpiyattaki terör saldırısını protesto eden siyah bantlarla seremoniye katıldılar.

 

1980 Moskova Olimpiyatı

22. Yaz Oyunları Rusya-Moskova şehri tarafından 19 Temmuz ile 3 Ağustos 1980 arasında düzenlendi. Organizasyona 80 ülkeden 1124’ü bayan, toplam 5217 sporcu katıldı. Ülke sayısı olarak 1956’dan beri en düşük katılım oldu, buna karşılık %21 ile en yüksek oranda bayan sporcu katılımı yaşandı.

1980 Olimpiyatı için Los Angeles şehri de aday olmuştu. Moskova’nın kesinleşmesinden sonra Rusya’nın 1979’da Afganistan’ı işgal etmesini protesto eden Jimmy Carter yönetimindeki Amerika önderliğinde 65 batılı ülke boykot kararı aldı. Katılanlardan da on beş ülke protesto amaçlı olarak açılış seremonisinde ülke bayrakları yerine Olimpiyat Bayrağını tercih etti.

21 spor branşında 203 (rekor) kategoride müsabakalar yapıldı. Boykot nedeniyle madalyaların büyük kısmı Rus ve Doğu Alman sporcular tarafından paylaşıldı. Rusya toplamda 195 madalya alırken Doğu Almanya da 126 madalya topladı. Bu ülkelerin en yakın takipçileri 41 madalya ile Bulgaristan ve 20 madalya ile Küba oldu. Moskova Yaz Oyunlarında 36 Dünya Rekoru, 39 Avrupa Rekoru ve 73 Olimpiyat Rekoru kırıldı.

Batılı ülkelerin katılmamasına rağmen 20 televizyon kanalı oyunları naklen verdi. Bu sayı Montreal’de 16, Münih’te 12 ve Mexico’da 7 idi. Açılış merasimi sırasında Salyut 6 Uzay aracı personeli canlı yayına katıldı ve uzaydan başarılar diledi.

 

1984 Los Angeles Olimpiyatı

23. Yaz Oyunları, Los Angeles’te 28 Temmuz ile 12 Ağustos 1984 tarihleri arasında yapıldı. Oyunlara Romanya, Yugoslavya ve Çin hariç 14 Doğu Bloku ülkesinin boykotuna rağmen 140 ülkeden 1567 kadın, 5230 erkek, toplam 6797 sporcu katıldı.

OLİMPİYAT OYUNLARI İLK KEZ ÖZEL SEKTÖR TARAFINDAN FİNANSE EDİLDİ.

Özel Sektörün olimpiyatları finanse etmesi ile birlikte sporcuların amatörlük anlayışı değişti. Önce reklam spotları ile profesyonel olan sporcular özellikle Doğu Blok ülkelerinin sporcularına tanıdığı maddi imkanlarla batılı amatör sporculara üstünlük sağlaması yıllar boyu tartışıldı ama çözüme ulaşmadı.

Çin Halk Cumhuriyeti 1952’den beri ilk kez oyunlara geri döndü ve 15 Altın Madalya kazandı.

Resim: Li Ning

Çin Halk Cumhuriyeti Jimnastikçisi Li Ning, üç Altın, iki Gümüş ve bir Bronz Madalya aldı. “Prince of Gymnasts” lakabını alan Li, 2008 Pekin Olimpiyatında Meşaleyi yakacaktı. Ning’in ülkesinde hangi profesyonel şartlar altında olimpiyata hazırlandığı bazı gazetelerde yer aldı ama fazla ilgi görmedi.

Amerikalı sporcu Mary Lou Retton, Doğu Bloku dışında kadınlar arasında Jimnastikte ülkesine madalya kazandıran ilk sporcu oldu.

Doğu Bloku’nun boykotu en çok halter branşında hissedildi. Dünyanın en iyi 100 haltercisinin 94’ü boykot nedeniyle Los Angeles’e gelemedi.

Sekiz sene sonra 1992 Barcelona’da ortaya çıkacak olan Amerikan “Dream Team” Basketbol Takımının üç profesyonel ası Michael Jordan, Patrick Ewing ve Chris Mullin bu Olimpiyatta Amerika’ya Altın kazandırdı.

 

1988 Seul Olimpiyatı

24. Olimpiyat Oyunları Güney Kore’nin Seul şehrinde 17 Eylül ile 2 Ekim 1988 günleri arasında düzenlendi. Oyunlara 159 ülkeden 2194’ü kadın, toplam 8391 sporcu katıldı.

1988 Yaz Olimpiyatında televizyon yayın gelirleri olimpiyatlardan üç yıl önce 140 ülkeden 227 yayın kuruluşuna satıldı ve 407 milyon dolar gelir sağlandı.

Amerikalı kadın atlet Florence Griffith Joyner 100m, 200m ve 4x100m koşularında birinci oldu. 200 metrede kırdığı rekor hala geçerlidir.

Kanadalı Ben Johnson 100m yarışında rekor kırarak birinci olmasına rağmen sonradan dopingli olduğu anlaşıldı.

Yelken yarışında Kanada’lı Lawrence Lemieux Gümüş madalya almak üzere finişe yaklaşırken tehlikeli bir kaza geçiren başka bir tekneye yardım edince yarışı 21. olarak bitirebildi ancak organizasyon komitesi kendisini Pierre de Coubertin ödülüne layık gördü.

Resim: Anthony Nesty

Surinam’lı Anthony Nesty 100m Kelebek yüzme yarışında Mark Spitz’in madalya rekorunu kırmaya çalışan Amerikalı Matt Biondi’yı 0.01 saniye ile geçerek Altın Madalya kazandı. Nesty, Surinam adına olimpiyatlarda madalya kazanan tek sporcu oldu, ayrıca olimpiyatlarda madalya kazanan ikinci ve sonuncu siyah yüzücü oldu. (Olimpiyatlarda yüzmede madalya kazanan ilk siyahi sporcu 1976 Olimpiyatında Hollanda adına Bronz kazanan Enith Brigitha olmuştu.) Nesty’nin bu başarısı üzerine Surinam Hükümeti onun adına para bastırdı, Surinam Hava Yolları bir uçağında adını verdi ve Paramaribo Stadyumunun adı değiştirildi.

Nesty, olimpiyata Amerika-Florida’da profesyonel bir ekip tarafından yetiştirilmişti.

64 yıl aradan sonra amatör bir spor branşı olarak Tenis Olimpiyatlara alındı.

Amerikan basketbol takımı son defa NBA oyuncuları olmadan müsabakalara katıldı ve bronz aldı. Bundan sonra IOC amatörlük anlayışını değiştirince NBA organizasyonunun milyoner oyuncuları da olimpiyatlara katılmaya başladılar.

 

Resim: Yuri Zakhareivich

Rus halterci 110 kg Yuri Zakhareivich 1983 yılında el bileğini kırmıştı, bu olimpiyatlara sentetik kaslarla girdi ve 455 kg toplamla birinci oldu. Sentetik kaslarla bir sporcunun yarışmaya alınması uzun ve neticesi olmayan tartışmalara yol açtı.

 

1992 Barselona Olimpiyatı

25. Yaz Oyunları İspanya-Barselona şehri tarafından organize edildi. Oyunlar 25 Temmuz-9 Ağustos 1992 tarihleri arasında 169 ülkeden 2704’ü kadın, 6652’si erkek, toplam 9356 sporcunun katılımı ile gerçekleşti.

1992 Kış Olimpiyatları Fransa-Albertville’de yapıldı. Bu Kış Oyunlarının Yaz Oyunları ile aynı yılda yapıldığı son Kış Olimpiyatı oldu. Olimpiyat Komitesinin aldığı bir kararla kış Olimpiyatları 1994’ten itibaren yaz Oyunlarından iki sene sonra yapılarak ayrı bir periyot takip edecekti.

Barselona Olimpiyatları 20 yıldan beri bütün ülkelerin katıldığı ilk olimpiyat oldu. Sadece bir iç harp yaşamakta olan Yugoslavya sporcu göndermedi. Güney Afrika ve birleşen Almanya Olimpiyatlara ilk kez katıldılar.

Barselona’nın en başarılı sporcuları erkeklerde altı Altın Madalya kazanan Rus Jimnastikçi Wital Schtscherba ile kadınlarda üç Altın Madalyalı Macar yüzücü Krisztina Egerszegi oldu. Wital Schtscherba’nın rekoru 2008’de Amerikalı yüzücü Michael Phelps tarafından kırılacaktı.

Resim: Dream Team USA 1992

Basketbolda profesyonel Amerikalı NBA oyuncuları Dream Team adı altında Barselona Olimpiyatına katılarak Altın Madalya kazandılar.

Sovyetler Birliği çözüldükten sonra 12 bağımsız ülke Birleşik Takım adı altında olimpiyata katılarak toplam 112 madalya kazandılar.

Tramplen Atlama dalında 13 yaşındaki Çinli Fu Mingxia Altın Madalya alarak en genç Altın Madalyalı sporcu ünvanını kazandı.

Resim: Güney Afrikalı Meyer ve Etiyopyalı Derartu

Güney Afrika, ırkçılık problemleri yüzünden 1960 Olimpiyatından beri ilk kez 1992 Barselona’da yer aldı. 10.000 metre bayanlar yarışında Güney Afrikalı Elana Meyer ve Etiyopyalı Derartu Tulu finişe beraber girdiler. Tulu birinci, Meyer ikinci oldu, iki siyahi atlet şeref turunu el ele koşarken seyirciler büyük güçlüklerle buraya gelmiş olan iki gururlu sporcuyu ayakta alkışlıyorlardı.

 

Ali Rıza’nın kısa bir anısı:

Kürek Tarihimizde Olimpiyatlara katılan ilk ve tek kürekçimiz Ali Rıza Bilal’in anılarından bir paragrafı hiç dokunmadan olduğu gibi aşağıya aldım.

Ali Rıza 19 yaşında 1992 Barcelona Olimpiyatına katıldığında yanında yabancı dil bilmeyen bir antrenörden başkası yoktu. O tarihlerde kürek sporu tam anlamıyla amatörce yapılan bir spordu. Ali Rıza’nın sponsoru olan TEB özel bir Empacher tekne yaptırmış olmasına rağmen yöneticiler nakliye parasından tasarruf etmeye çalışarak tekneyi Barcelonaya götürmeyip oradan kullanılmış ağır bir tekne kiralamayı tercih etmişlerdi.

Ali Rıza Tek Çifte teknesinde Doğu Alman iki olimpiyat şampiyonu Thomas Lange, Finli üç olimpiyat şampiyonu Pertti Karppinen, İsviçreli olimpiyat şampiyonu Xeno Müller ile yarışacaktı.

İlk eleme yarışında aynı gurupta bulunduğu Thomas Lange ile yarışmadan önce otelinin balkonunda oturmuş beklerken gördüklerini yazdığı paragraf şöyle idi:

“Stres diz boyu. Ben yarış saatimi beklerken Amerikalı rakibimi görüyorum. Balkonda masaj oluyor yarış öncesi. Masaj masasının altında bir adam yatmış. Onun suratına doğru devamlı telkinde bulunuyor. İşe bak, adam yarış öncesi ısınma amaçlı hem masaj oluyor hem psikolojik telkin alıyor, ben ise ishal halimle stresden balkona kuş gibi tünemiş kendi başıma konsantre olmaya çalışıyorum. Maalesef “hadi koçum sen yaparsın”la olmuyor bu işler.”

Ali Rıza hasta olarak girdiği ilk eleme yarışında baygınlık geçirerek yarışı tamamlayamayacak ve daha sonraki elemelerde klasman dışı yarışacaktı.

 

1996 Atlanta Olimpiyatı

26. Yaz Oyunları Amerika-Atlanta’da 19 Temmuz – 4 Ağustos 1996 tarihleri arasında 197 ülkeden 3523’ü kadın, 6797’si erkek, 10320 atletin katılımı ile gerçekleşti.

Atlanta Olimpiyatı ile birlikte tüm branşlarda profesyonel sporcular da müsabakalara girmeye ve madalyalar kazanmaya başladı. Bunlardan biri de Tour de France birincisi Bisiklet sporcusu Miruel Indurain oldu.

Lee Lai Shan Yelkende kazandığı Altın Madalya ile Hong Kong’un (1952-1997) İngiliz Kolonisi olarak Olimpiyatlarda kazandığı ilk ve son başarıya imza attı. Bir yıl sonra Hong Kong Çin’e devredilecekti.

Resim: Carl Lewis

Oyunlarda bazı tanınmış profesyonel sporcular madalyalar kazanmaya devam ettiler. Amerika’lı Carl Lewis 35 yaşında dördüncü Uzun Atlama Altınını kazandı. Kanada’lı Donovan Bailey 9.84 ile rekor kırarak 100m’yi kazandı ve takım arkadaşları ile birlikte 4x100m yarışında da Altın aldı. Amerika’lı Michael Johnson 200 ve 400 metreleri kazandı. Profesyonel tenisçi Andre Agassi Altın Madalya kazandı, böylece eşi Steffi Graf’tan sonra bir yıl içinde dört büyük turnuvayı (Avustralya Open-French Open-Wimbledon-US Open) ve Olimpiyatı kazanan isim oldu.

 

2000 Sydney Olimpiyatı

27. Yaz Olimpiyatı Avustralya – Sydney’de 15 Eylül ile 1 Ekim 2000 tarihleri arasında yapıldı. Olimpiyatta 199 ülkeden katılan 4069’u kadın, 6582 erkek, toplam 10651 sporcu yarıştı.

2000 Sydney Olimpiyatının açılış merasimi Sydney Olimpiyat Stadyumunda 110.000 kişinin takip ettiği ve televizyondan 3.7 milyar kişinin izlediği bir merasimle yapıldı.

Olimpiyat süresince Avustralyalıların spora gösterdiği yoğun ilgi bütün dünyada oy birliği ile Sydney’in Olimpiyatı en iyi düzenleyen şehir ve seyircilerin en büyük ilgiyi gösterdiği organizasyon olarak anılmıştır. Birçok spor yorumcusu Sydney’i Olimpiyat ruhunun en iyi anlaşıldığı organizasyon olarak tanımlamıştır.

Resim: Marion Jones

2000 Sydney Olimpiyatında bir çok doping skandalı yaşandı. Alman Serbest Stil gürecisi Alexander Leipold kazandığı Altın Madalyayı geri verdi. Amerikalı Atlet Marion Jones üç Altın ve iki Bronz Madalya kazanmıştı, 2007’de dopingli olduğu ortaya çıkınca tümünü geri verdi, Lance Armstrong yol yarışında kazandığı Bronz Madalyayı yıllar sonra 2013’te doping yaptığı anlaşılınca geri verdi ancak madalya henüz bir başkasına verilmedi.

Doping olaylarının bir sonuca bağlanmasının çok uzun sürmesi ve Madalyaların geri alınıp gerçekten hak eden sporculara verilmesinin çok gecikmesi eleştirilere sebep oluyordu. Bunun en çarpıcı örneği Atletizm branşında Amerikan Bayrak takımının bir sporcusu olan Jerome Young’un dopingli olduğunun anlaşılmasıyla yaşandı. Yedi yıl süren mahkeme sonunda 2007 yılında IOC Madalyayı Jerome’den geri istedi ama bayrak takımının diğer üyeleri için böyle bir karar çıkmadı. Ancak 2012 yılında Olimpiyat Komitesi tüm takımın Madalyalarını geri alarak birinciliği hak eden Nijerya Bayrak ekibine vermek istedi ama ekibin bir elemanı için bu karar çok geç kalmıştı. Nijerya’lı (kariyeri madalyalarla dolu atlet) Sunday Bada bu karar alınmadan birkaç ay önce vefat etmişti.

 

2004 Atina Olimpiyatı

28. Yaz Olimpiyatı Yunanistan-Atina’da 13 Ağustos ile 29 Ağustos 2004 tarihleri arasında yapıldı. Oyunlara 201 ülkeden 4329’u bayan, 6296 erkek, toplam 10625 sporcu katıldı.

2004 Atina Olimpiyatı tarihte ilk kez internet üzerinden naklen yayınlandı.

Açılış Seremonisinde Kuzey ve Güney Kore beraber yürüdüler ancak bu iki ülke yarışmalara ayrı bayraklar altında katıldılar.

Irak’lı 48 sporcuyu Avustralya Hava Kuvvetleri Atina’ya taşırken giysilerini de Japon Olimpiyat Komitesi tedarik etti.

Atina Olimpiyatının en başarılı sporcusu altı Altın, iki Bronz Madalya kazanan Amerikalı yüzücü Michael Phelps oldu. Böylece 1980 Olimpiyatında sekiz Madalya kazanan Rus jimnastikçi Alexander Ditjatin ile rekoru paylaştı.

Resim: Birgit Fischer

Eski Doğu Alman Kano sporcusu Birgit Fischer katıldığı altıncı Olimpiyat Oyununda toplam sekiz Altın, dört Gümüş Madalya kazanarak Alman sporcular arasında Olimpiyat tarihinin en başarılı Olimpiyat sporcusu oldu. Fischer, 1984 Los Angeles oyunlarına Doğu Almanya’nın boykotu nedeniyle katılamamıştı.

Amerikan Basketbol takımı NBA oyuncuları ile katıldığı oyunlarda ilk yenilgisini 92-73 ile Porto Rico karşısında aldı, sonuçta olimpiyatı Arjantin ve İtalyanın ardından üçüncü olarak bitirdi.

 

2008 Pekin Olimpiyatı

29. Olimpiyat Oyunları 8 Ağustos-24 Ağustos 2008 tarihleri arasında Çin’in başkenti Pekin’de yapıldı. Olimpiyata 204 ülkeden 6305 erkek, 4637 kadın, toplam 10942 sporcu katıldı.

2008 Pekin Olimpiyatı ilk olarak HD (High Definition) olarak yüksek çözünürlükte dünyaya yayınlandı.

Resim: Michael Phelps

2008 Olimpiyatının en başarılı sporcusu (yedi Dünya, bir Olimpiyat Rekoru ile) sekiz Altın Madalya kazanan Amerikalı yüzücü Michael Phelps oldu. İkinci sırada 3’er Altın Madalya ile Jamaikalı atlet Usain Bolt, İngiliz bisikletçi Chris Hoy, Avustralya’lı yüzücü Stephanie Rice ve Çin’li jimnastikçi Zou Kai yer aldı. Böylece 1972 Münih Olimpiyatında yedi Altın kazanmış olan Amerika’lı yüzücü Mark Spitz’in rekoru 36 yıl sonra Phelps tarafından kırılmış oldu.

Pekin’de 132 Olimpiyat Rekoru ve 43 Dünya Rekoru kırıldı.

Oyunlar sırasında 4770 Doping Testi yapıldı ve birçok branşta sporcular cezalandırıldı.

Pekin Olimpiyatının sloganı olan “Tek Dünya, Tek Rüya”, protestocular tarafından “Tek Dünya, Tek Rüya, Hür Tibet” şeklinde bozuldu.

Bu olimpiyatla birlikte tüm branşlarda katılımı sınırlayan barajlar kondu. Böylece Modern Olimpiyatların kurucusu Baron de Coubertin’in “Kazanmak Değil Katılmak Önemlidir” sözü değerini kaybetmiş oldu.

 

2012 Londra Olimpiyatı

30. Yaz Olimpiyatı İngiltere’nin başkenti Londra’da 27 Temmuz, 12 Ağustos 2012 tarihleri arasında 204 ülkeden 5864 erkek, 4656 kadın, toplam 10520 sporcunun katılımı ile gerçekleşti. 2012 Olimpiyatı “Inspire a Generation” (Bir Jenerasyona İlham Ver) mottosu altında 26 spor branşından 302 kategoride yapıldı.

Olimpiyat ateşi yedi genç İngiliz sporcu tarafından yakıldı. Meşale David Beckham’ın kullandığı tekne ile stada getirildi. Beckham meşaleyi beş kez Olimpiyat Şampiyonu olan kürekçi Steve Redgrave’e teslim etti.

Resim: Olimpic Javelin

2012 Oyunlarına hazırlanan Londra şehri ulaşım sorununu da çözerek müsabakalar boyunca Olimpiyat Parkına saatte 25.000 kişiyi taşıyabilecek bir seviyeye ulaştı.

Oyunlar boyunca güvenliği sağlamak için 10.000 polis, 13.500 asker görev aldı.

2012 Londra’da ilk kez Kadınlar Boks Müsabakalarına yer verildi ve üç kategoride 36 kadın sporcu karşılaştı. Böylece kadınlar ilk kez bütün spor branşlarında yer almış oldu.

2012 Londra Olimpiyatında 32 Dünya, 78 Olimpiyat Rekoru kırıldı, en çok rekor Halter ve Yüzme branşlarında gerçekleşti, Çin, İngiltere ve Amerikalı sporcular beşer rekorun sahibi oldular.

Oyunlar sırasında 6000 doping kontrolü yapıldı.

Londra Olimpiyatına Acer, Atos, Coca-Cola, Dow, General Electric, McDonald’s, Omega SA, Panasonic, Procter & Gamble, Samsung ve VISA sponsor oldular ve IOC bu firmalardan 1.4 milyar Sterlin destek aldı.

Resim: Logo

Olimpiyat Logosu birçok kişi ve kurum tarafından anlaşılmaz bulunarak tenkit edilmişti, Logo için tasarımcılara 400.000 Sterlin ödenmişti.

 

2016 Rio Olimpiyatı

2016 yılında Brezilya – Rio şehri 31. Yaz Oyunlarına ev sahipliği yapacak. 206 ülkeden 10500 sporcunun katılımı bekleniyor,

 

Oyunlar 5 Ağustos – 21 Ağustos 2016 tarihlerinde 28 spor branşında 306 kategoride gerçekleşecek.

2016 Rio Olimpiyatı için Uluslararası Olimpik Komite (IOC) tarafından açılan yayın hakları ihalesini NBC 1.226 milyar dolar teklif ederek kazandı.

Olimpiyatların ülkeye maliyetinin yaklaşık 29 milyar dolar olması beklenirken bunun 15 milyarını devlet, 14 milyarını özel sektör yükleniyor.

Böylece olimpiyatlar, ulaşımdan konaklamaya, tekstilden gıdaya, sanayi sektöründen elektroniğe, kimya sanayiinden iletişime kadar tüm sektörlerde sponsorlar tarafından desteklenerek tam anlamıyla bir şova dönüştü. Sporcular da bu şovun baş artistleri oldular. Artık her spor branşında dünyanın dört köşesinden yetenekli gençler devletler, federasyonlar ve üniversiteler tarafından toplanarak yarışçı olarak yetiştiriliyor ve adeta Roma İmparatorluğu zamanındaki gibi arenalara çıkartılıyor. Teknolojik olarak uzay çağı olanaklarına sahip medya kuruluşları da tüm müsabakaları dünya çapında milyarlarca izleyiciye anında taşıyor. Amatörlükten bahseden kalmadı. Spor artık başka amaçlarla yapılıyor. Rus Milli Basketbol takımında Amerikalı sporcu yer alabiliyor. Atletizmde hemen her ülkenin bayrağının altında Afrika kökenli sporcular yarışıyor. Masa Tenisinde değişik ülkelerden Çinliler final oynuyor, Teniste Amerikalı milyonerler karşılaşıyor, basketbol NBA tekelinde. Yakın gelecekte Formula 1 yarışlarında olduğu gibi ülke bayrakları değil firma logoları yarışacak.