Celal Gürsoy

1968 Mexico Olimpiyatı

19. Olimpiyat Yaz Oyunları Mexico City’de 12 / 27 Ekim 1968 günleri arasında yapıldı. Oyunlara 112 ülkeden 781 kadın, 4735 erkek, toplam 5516 sporcu katıldı.

Resim: 1968 Mexico Olimpiyatı Logosu

Açılış Seremonisi Estadio Olimpico Universitario stadında başkan Gustavo Diaz Ordaz tarafından yapıldı. Sporcu yeminini Meksika’lı atlet Pablo Garrido yaptı. Garrido bu Olimpiyatta maraton koştu ve 26. oldu. Açılış meşalesini stada Meksika’lı bayan atlet Norma Enriqueta Basilio Sotelo taşıdı. Norma, bu şerefe erişen ilk bayan atlet oldu ve 2004 Atina Olimpiyatında açılış merasiminde ülkesinin bayrağını taşıdı.

Resim: Olimpiyat Ateşi yakılırken (Foto: Wikipedia/Garzac01)

1968 Olimpiyatı için Detroit, Lyon, Buenos Aires de aday olmuştu. Olimpiyat ilk kez Latin Amerika’da, İspanyolca konuşulan bir ülkede yapıldı ve 18 spor dalında 172 müsabaka gerçekleşti.

1968’in en başarılı sporcuları Çekoslovak bayan jimnastikçi dört Altın Madalya kazanan Vera Caslavska ile dört Altın, bir Gümüş kazanan Japon jimnastikçi Akinori Nakayama oldu.

2.240 metrelik yüksek irtifa yüzünden sporcular zor anlar yaşarken atletizm yarışlarında 17 Dünya Rekoru kırıldı. Bunların arasında en önemlisi Amerikalı uzun atlamacı Bob Beamons’un ilk denemesinde 8.90 m ile kırdığı “Yüzyılın Rekoru” oldu. Bu rekor 1991 yılında Dünya Şampiyonasında Amerikalı Mike Powell (8.95) ile kırıldı. Bob Beamons’un rekoru Olimpiyatlarda henüz aşılamadı.

Mexico’da yükseklik dolayısıyla sadece 11 spor branşında rekor kırılabildi.

2000 metrenin üstünde yapılan müsabakalarda birçok atlet oksijen yetmezliği yüzünden problem yaşadı, en önemlilerinden biri kürek elemeleri sırasında gerçekleşti. İsviçreli İki Çifte Melchior Bürgin – Martin Studach ekibi Olimpiyat Madalyası hayal ederken Studach‘ın ilk eleme yarışında finişe birkaç metre kala kalp krizi geçirmesi ile zor anlar yaşadı. Bürgin, yedek sporcu ile ancak B Finale kadar gelebildi.

Resim: Soldan sağa, Peter Norman, Tommie Smith, John Carlos (Foto:abc.net.au)

1968 Olimpiyatı iki siyahi atletin Olimpiyat tarihine geçecek gösterisine şahit oldu. 200 metre yarışında rekor kırarak (20 saniye bariyerini 19.83 ile kırarak) Altın Madalya alan Tommie Smith ve aynı yarışta 3. olarak Bronz Madalya alan John Carlos madalya töreninde siyah eldivenli ellerini yumruk şeklinde havaya kaldırarak adına yarıştığı ABD’deki ırk ayrımcılığını protesto ettiler. Bunun sonucu iki atlet de milli takımdan uzaklaştırıldı.

Aslında “siyah eldiven” fikri aynı yarışta ikinci olurken ülkesinin rekorunu da kıran Avustralyalı beyaz atlet Peter Norman’dan gelmişti. Amerikalı iki siyahi atlet ve Avustralyalı bir beyaz atletin dostluğu ömür boyu devam etti, Norman 64 yaşında (38 yıl önce kırdığı rekor hala kırılmadan) öldüğünde tabutunu en önde taşıyan iki kişi siyah eldivenli Tommie ve John idi.

Resim: Peter Norman’ın (küçük resim) tabutunu taşıyan Tommie Smith ve John Carlos (Foto: Brisbanetimes/Angela Wylie)

1998 yılında Tommie Smith ve John Carlos “Onur Ödülü” aldılar.

Aşağıdaki resimde PUMA firmasının 1968 yılında sponsor olduğu Tommie Smith anısına 2008 yılında ürettiği ayakkabının resmini görüyorsunuz. Bu ayakkabıdan bir çiftini Tommie o yıl Olimpiyatta üç Altın Madalya kazanan Usain Bolt’a hediye etmiştir.

Resim: Tommie Smith adına üretilen ayakkabı

Alman milli takımları ilk olarak Doğu ve Batı olarak iki ayrı bayrak altında yarıştılar. Doğu Alman takımı sporcuları 1988 Seul Olimpiyatına kadar bu bayrağı taşıdılar.

1964 Tokyo’da başlanmış olmasına rağmen bu Olimpiyatta ilk defa bilinçli ve hazırlıklı olarak doping testi yapılmaya başlandı. Dopingli olduğu belirlenen ilk atlet İsveçli pentatloncu Hans-Gunnar Liljeneall oldu. Yapılan testlerde sporcunun müsabakadan önce bira içtiği belirlendi. 

Atletizm müsabakaları için ilk kez Tartan Pist yapıldı.

Resim: John Stephen Akhwari (Foto:athleted.com)

Maraton yarışı sonuçlanalı bir saati geçtikten sonra giriş kapısından bir siyahi atlet gözükür. Koşma ile yürüme arası bir şekilde seke seke ilerler ve bitirme ipini göğüsler. Böylece Tanzanyalı John Stephen Akhwari Mexico’daki 1968 Olimpiyatında tarihe geçer. Atlet yarış sırasında bir kaza geçirmiş ve yaralanmış, tedavisi yapılmış ama bacağı hala kanamaktadır. Stadyumda kalan küçük bir kalabalık atleti alkışlar. Tanzanyalı atlet bir gazetecinin sorusuna şöyle cevap verir: “Ülkem beni beş bin mil uzağa yarışa başlamam için göndermedi, beni beş bin mil öteye yarışı bitirmem için gönderdi.”

 

Resim: Estadio Olimpico de la Ciudad Universitaria ve Meşale (Foto: wikipedia)

Mexico Olimpiyatında, katılan ülke sayısı ilk defa 100’ün üstüne çıktı. Sporcu sayısında da rekor kırıldı.

 

Resim: Açılış Seremonisi ve Tunus Ekibi (Foto: wikipedia)

Açılış merasiminde standart protokol olarak Yunan ekibi ilk olarak stada girdi, en son olarak da Meksikalı sporcular tribünlerin önünden geçti. Olimpiyat tarihinde ilk kez kapanış seremonisi renkli olarak dünya çapında yayınlandı.

Tokyo’da organizasyona dahil edilmiş olan judo, karşılaşmaları oyunlardan çıkartıldı. Oyunları toplam 3.792.344 kişi izledi. Bunun 1.674.795’i atletizm, 474.569’u yüzme yarışlarına geldi.

Türkiye Mexico City  Olimpiyatına Atıcılık’ta 3, Atletizm’de 4, Boks’ta 6, Güreş’te 16, toplam dört branşta 29 sporcu ile katıldı. İsmail Akçay maraton yarışında dördüncü oldu. Açılış seremonisinde bayrağımızı (97 kg Grekoromen Güreşçimiz) Gürbüz Lü taşıdı.

Resim: 1968 Mexico City Olimpiyat Madalyası

1968 Mexico City Olimpiyatına katılan 112 ülkeden 42’si Madalya kazandı. Amerika 45 Altın, 28 Gümüş, 34 Bronz, toplam 107 Madalya ile en ön sırada yer alırken Sovyetler Birliği 29 Altın, 32 Gümüş, 30 Bronz, toplam 91 Madalya ile ikinci oldu. Japonya (11-7-7) 25 Madalya ile üçüncü olurken, Macaristan (10-10-12) 32, Doğu Almanya (9-9-7) 25, Fransa (7-3-5) 15, Çekoslovakya (7-2-4) 13, Batı Almanya (5-11-10) 26, Avustralya (5-7-5) 17, İngiltere (5-5-3) 13 Madalya aldı. Türkiye 2 Altın (Mahmut Atalay Serbest Güreş 78 kg, Ahmet Ayık Serbest Güreş 97 kg) Madalya ile 21. sırada yer aldı.

Türkiye Kürek branşında Mexico’ya katılmadı. TMOK Başkanı Burhan Felek, Federasyon Başkanı Eftal Nogan idi.

Türkiye Şampiyonalarını 1965-1968’de Fenerbahçe, 1966-1967’de Galatasaray kazandı.

Türk Milli Takımı 1966 yılında tarihinde ilk kez bir Dünya Şampiyonasına dört tekne sınıfında katıldı. Yugoslavya-Bled gölündeki yarışta ülkemizi temsilen eden Dört Tek Dümencili ekibimiz (Galatasaray) Remzi Tan – Emir Turgan – Ahmet Baysan – Mehmet Ayata – Dümenci: Adnan Soysal’dan kuruluydu. Tek Çiftede Erdinç Karaer (Hereke), İki Çiftede (Sarı) Kemal Yüce, Kazım Bayülken (Fenerbahçe), İki Tek Dümencisizde (Şekerci) Kemal Hoşgör, Günay Kalaycıoğlu (Fenerbahçe) yarıştılar.

1966 yılında İstanbul’da Kartal’da Uluslar Arası Kürek Yarışları düzenlendi.

1967 Kürek Milli Takımı, Bulgaristan – Pançerova Uluslar Arası Kürek yarışlarına katıldı.

1967 yılında Türkiye Şampiyonu olan Galatasaray Kürek takımı Villach Uluslar Arası Kürek yarışlarına katıldı.

1968 Mexico City Olimpiyatında Kürek

Kürek yarışları 2000 metrelik Xochimilco Parkurunda 7 tekne sınıfında yapıldı. Yarışlara 29 ülkeden 353 kürekçi katıldı.

Kürek sporu tarihi açısından bir ilk bu Olimpiyatta yaşandı ve Empacher firmasının Sedir Ağacından imal etmeye başladığı modern Tek Çifte teknelerinin ilk örneklerinden biri Alman kürekçi Jochen Meissner ile Olimpiyat Gümüş Madalyası kazandı.

Tek Çifte yarışına 17 ülke katıldı:

Hollandalı Jan Wienese 7.47.80 ile birinci,

Batı Alman Jochen Meissner 7.52.00 ile ikinci,

Arjantinli Alberto Demiddi 7.57.19 ile üçüncü oldu.

Resim: Jan Wienese (Foto:wikipedia/Materialscientist)

1968 Hollanda Şampiyonasında Tek Çiftede aslında Henricus Droog birinci olmuştu ancak Droog Olimpiyata İki Çiftede katıldı ve Gümüş aldı. Hollanda ikincisi Wienese ise Tek Çiftede elemelerinde çok iddialı gelen Doğu Alman Achim Hill’i geçerek finale geldi ve Altın aldı. 1.78 boyundaki Wienese’yi Olimpiyatlara 1928 Olimpiyat kürekçisi Hollandalı Ansco Dokkum hazırlamıştı. Wienese, 1966 Bled Dünya Şampiyonasında Gümüş Madalya aldı, Avrupa Şampiyonalarında 1965 ve 1967’de Bronzda kaldı.

İkinci Batı Alman Jochen Meissner, 1966 Bled Dünya Şampiyonasında Bronz aldı, Avrupa Şampiyonalarında 1965’te Altın, 1969’da Bronz kazandı. 1972 Olimpiyatında Arthur Heyne ile İki Çiftede onuncu oldu.

Üçüncü olan Arjantin’lı Alberto Demiddi 1972 Münih Olimpiyatında Gümüş Madalya alacaktı. Demiddi, 1962-1973 yılları arasında Tek Çiftede on iki kez Arjantin şampiyonu oldu. 1964 ve 1966 yıllarında Henley Regatta iki kez ikinciliği elde etti. Demiddi 1974 yılına kadar Olimpiyat Altını hariç her madalyayı kazandı. 1969, 1971 Avrupa Şampiyonası, 1970 Dünya Şampiyonası yarışlarında birinci oldu.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Amerika (John Van Blom), 5.Doğu Almanya (Achim Hill), 6.İngiltere (Kenneth Dwan), 7.Polonya, 8.Danimarka, 9.Çekoslovakya, 10.Avusturya, 11.Kanada, sıralama dışı: Belçika, Japonya, Küba, Sovyetler Birliği, Romanya, İsviçre.

İki Çifte yarışına 13 ülke katıldı:

Rusya Anatoli Sass, Alexander Timoschinin 6.51.82 ile birinci,

Hollanda Henricus Droog, Leendert van Dis 6.52.80 ile ikinci,

Amerika John Nunn, William Maher 6.54.21 ile üçüncü oldu.

Bir saniye ile birinci gelen Rus ekibinin kürekçisi Alexander Timoschinin başarısını 1972 Münih Olimpiyatında yeni partneri Korscikow ile tekrarladı ve bir saniyeden de az bir farkla ikinci Altınını kazandı. Aynı ikili 1973’te Avrupa İkincisi oldular.

Resim: İsviçre 2x ekibi (Foto:swissolympians.ch)

Mexico Olimpiyatı öncesinde 1965 yılında Duisburg Avrupa Şampiyonasını, 1966 Dünya Şampiyonasını ve 1967 Vichy Avrupa Şampiyonasını kazanan İsviçreli Melchior Bürgin, Martin Studach İki Çiftesi favori olarak bu Olimpiyata geldi ancak ilk eleme yarışında finişe bir kaç metre kala Martin Studach kalp krizi geçirdi ve sporculuk kariyeri sona erdi. Bürgin elemelere Tek Çifte yarışında da kürek çekmiş ve elenmiş olan Hans Ruckstuhl ile devam etti ancak 11. oldu. Melchior Bürgin 1972 Olimpiyatına Tek Çiftede katılacak ve 18 ülke arasında altıncı olacaktı. Martin Studach’ın babası Eugen Studach 1940’lı yıllarda Tek Çiftede Avrupa ve Dünya Şampiyonu olmuştu.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Bulgaristan, 5.Doğu Almanya, 6.Batı Almanya, 7.Brezilya, 8.Romanya, 9.Fransa, 10.Meksika, 11.İsviçre, 12.Çekoslovakya, 13.Kanada.

İki Tek Dümencisiz yarışına 18 ülke katıldı::

Doğu Almanya Jörg Lucke, Heinz-Jürgen Bothe 7.26.56 ile birinci,

Amerika Lawrence Hugh, Philip Johnson 7.26.71 ile ikinci,

Danimarka Peter Fich Christiansen, Ivan Larsen 7.31.84 ile üçüncü oldu.

Resim: Jörg Lucke, Heinz-Jürgen Bothe (Foto: RRK 08 Online)

15 salise ile birinci gelen Doğu Alman ekibinin kürekçisi Jörg Lucke 19 yaşında Doğu Alman şampiyonu olmuş ve bu ünvanı 10 kez korumuştur. Lucke, dört yıl sonra 1972 Münih Olimpiyatında İki Tek Dümencilide Altın alacaktı. Ekip arkadaşı Bothe, Doğu Almanların efsanevi mavi yarış teknelerinin geliştirilmesinde başrolü oynamıştır. Bu teknelerle Doğu Alman ekipleri 1970’li ve 80’li yıllarda parkurlarda çok başarılı olmuşlardı.

İkinci olan Amerikan ekibinden Lawrence Hugh, 1972 Olimpiyatında aynı teknede dokuzuncu oldu. Partneri Philip Johnson, 1972 Olimpiyatında Koç asistanıydı.

Üçüncü olan Danimarka ekibinden Peter Fich Christiansen, Avrupa şampiyonalarında aynı teknede 1964’te Bronz, 1965’te Altın Madalya kazanmıştı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Avusturya, 5.İsviçre, 6.Hollanda, 7.Avustralya, 8.Polonya, 9.Macaristan, 10.İtalya, 11.Fransa, 12.Batı Almanya, sıralama dışı: Uruguay, Kanada, Sovyetler Birliği, Meksika, Finlandiya, Küba.

İki Tek Dümencili yarışına 18 ülke katıldı::

İtalya Primo Baran, Renzo Sambo, Bruno Cipolla 8.04.81 ile birinci,

Hollanda Herman Suselbeek, Hadriaan van Nes, Roderick Rijnders 8.06.80 ile ikinci,

Danimarka Jorn Krab, Harry Jorgensen, Preben Krab 8.08.07 ile üçüncü oldu.

Resim: Primo Baran, Renzo Sambo, Bruno Cipolla (Foto:agorasportonline.it)

İkinci olan Hollanda ekibinden Hadriaan van Nes, 1966 Bled Dünya Şampiyonasında aynı teknede Altın Madalya almış, 1965 Avrupa Şampiyonasında üçüncü olmuştu. Kızı Eeke van Nes’de Olimpik bir kürekçi olacaktı.

Dümenci Roderick Rijnders, 1965 Avrupa Şampiyonasında Bronz kazanan ekipteydi.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Doğu Almanya, 5.Amerika, 6.Batı Almanya, 7.İsviçre, 8.Bulgaristan, 9.Romanya, 10.Küba, 11.Arjantin, sıralama dışı: Uruguay, İspanya, Meksika, Çekoslovakya, Fransa, Peru, Sovyetler Birliği.

Dört Tek Dümencisiz yarışına 11 ülke katıldı:

Doğu Almanya Frank Forberger, Frank Rühle, Dieter Grahn, Dieter Schubert 6.39.18 ile birinci,

Macaristan Zoltan Melis, György Sarlos, Jozsef Csermely, Antal Melis 6.41.64 ile ikinci,

İtalya Renato Bosatta, Pier Angelo Conti-Manzini, Tullio Baraglia, Abramo Albini 6.44.01 ile üçüncü oldu.

Resim Doğu Alman 4- ekibi (Foto: RRK 08 Online)

İki saniye farkla birinci gelen Doğu Alman ekibi kürek tarihinin en başarılı Dört Teklerinden biriydi. Ekip, 1966’da Bled’de Dünya Şampiyonu, 1967’de Avrupa Şampiyonu olup hiç bozulmadan ertesi yıl 1968 Olimpiyatında da Altın madalyayı kazandı. Frank Rühle hastalanınca  Forberger ve Grahn 1969 Klagenfurt Avrupa Şampiyonasında İki Tek Dümencisizde Gümüş kazandı. Rühle’nin geri dönüşü ile Dört Tek ekibi tekrar 1970 Dünya Şampiyonası, 1971 Avrupa Şampiyonası ve 1972 Münih Olimpiyatını kazandı.

İkinci olan Macar ekibinden György Sarlos, Antal Melis, Jozsef Csermely, 1972 Olimpiyatında aynı teknede elenerek finale kalamadı. György Sarlos, 1960 Olimpiyatında aynı teknede elenmişti. Zoltan Melis, 1972 Olimpiyatında Sekiz Tek ekibiyle yedinci oldu.

İtalya’nın Bronz kazanan ekibinin kürekçisi Renato Bosatta üç Olimpiyata katılmış 1960’ta ve 1964’te Gümüş kazanmıştı. Bosatta’nın Avrupa Şampiyonalarında birer Altın ve Bronz madalyası vardır. Pier Angelo Conti-Manzini ve Abramo Albini, 1972 Olimpiyatında aynı teknede onuncu oldu. Tullio Baraglia de 1960’da aynı teknede Gümüş kazanan ekiptendi.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İsviçre, 5.Amerika, 6.Batı Almanya, 7.Romanya, 8.Meksika, 9.Fransa, 10.Danimarka, 11.Sovyetler Birliği.

Dört Tek Dümencili yarışına 13 ülke katıldı::

Yeni Zelanda Dick Joyce, Ross Collinge, Dudley Storey, Warren Cole, Simon Dickie 6.45.62 ile birinci,

Doğu Almanya Peter Kremtz, Roland Göhler, Klaus Jacob, Manfred Gelpke, Dieter Semetzky 6.48.20 ile ikinci,

İsviçre Denis Oswald, Peter Bolliger, Hugo Waser, Jakob Grob, Gottlieb Fröhlich 6.49.04 ile üçüncü oldu.

Favori Doğu Almanya’yı geçerek birinci olan Yeni Zelanda ekibinin kürekçileri başarılarının tesadüf olmadığını dört yıl sonra Münih Olimpiyatında Sekiz Tek yarışını kazanarak ispatladılar. Dick Joyce Yeni Zelanda’nın iki ve daha fazla Olimpiyat kazanan on kürekçisinden biridir.

Ekibin diğer kürekçileri Ross Collinge ve Dudley Store 1972 Münih’te Dümencisiz Dört Tekte Gümüş kazandı.

Dümenci Simon Dickie ise Münih’te Altın kazanan Sekiz Tekin dümenindeydi ve dört yıl sonra 1976 Montreal Olimpiyatında Bronz kazanan Yeni Zelanda Sekiz Tekinin dümenini de o tutmuştu. En başarılı “Onlar” gurubunun üyesidir.

İkinci gelen Doğu Alman ekibinin kürekçisi Peter Kremtz, Roland Göhler ile birlikte 1966 Bled Dünya Şampiyonasında birinci gelen Alman Dümencisiz Dört Tek ekibindeydi.

Resim: Denis Oswald (Foto:wikipedia/Christohe95)

Bronz madalyalı İsviçre ekibinin kürekçisi Denis Oswald 1972 ve 1976 Olimpiyatlarına da katılmıştır. 1972’de Dört Tek Dümencilide sekizinci, 1976’da Dört Çiftede sekizinci olmuştur. Oswald 1974 Luzern Dünya Şampiyonasında Dört Çiftede Dünya Şampiyonu olmuş, 5 kez Tek Çiftede olmak üzere toplam 13 kez İsviçre Şampiyonluğunu kazanmıştır.

1989 yılında eski başkan Thomas Kellerin vefatı üzerine FISA başkanı seçilmiştir. 1991’den beri IOC üyesi, 2012 Oyunlarında IOC başkanlığı yapmıştır.

Dört Tek Dümencili yarışına favori olarak gelen Batı Alman ekibinden iki kürekçi 2240 metre yüksekliğe direnç gösteremeyip yarı final öncesi hastalanınca ekip yarıştan çekilmek zorunda kaldı. Bu ekibin hamlacısı 72 Olimpiyatında Altın alan ekibin hamlacısı olan Peter Berger’di, ekibin bir diğer sporcusu da Niko Ott’tu. Niko daha sonra Sekiz Tek’te hastalanan bir sporcunun yerine geçerek Altın alacaktı.

İsviçre ekibinden Peter Bolliger, 1964 Olimpiyatında İki Tek Dümencisizde yedinci oldu. Hugo Waser, 1960’ta Tek Çiftede elendi, 1964’te İki Tek Dümencilide on birinci oldu.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.İtalya, 5.Amerika, 6.Sovyetler Birliği, 7.Romanya, 8.Arjantin, 9.Hollanda, 10.Fransa, 11.Küba, 12.Batı Almanya, 13. Meksika.

Sekiz Tek yarışına 12 ülke katıldı:

Batı Almanya Horst Meyer, Dirk Schreyer, Rüdiger Henning, Wolfgang Hottenrott, Lutz Ulbricht, Egbert Hirschfelder, Jörg Siebert, Niko Ott, Gunther Tiersch 6.07.00 ile birinci,

Avustralya Alfred Duval, David Douglas, Michael Morgan, John Ranch, Joseph Frazio, Gary Pierce, Peter Dickinson, Robert Shirlaw, Alan Grover 6.07.98 ile ikinci,

Rusya Zigmas Jukna, Antanas Bagdonavicius, Wladimir Sterlik, Josanas Jagelavicius, Vytautas Briedis, Walentin Krawtschuk, Alexander Matryschkin, Wiktor Suslin, Juri Lorentsson 6.09.11 ile üçüncü oldu.

Resim: Batı Alman 8+ ekibi (Foto: RRK 08 Online)

Saliselerle birinci gelen Batı Alman ekibinin kürekçileri Horst Meyer, Wolfgang Hottenrot ve Egbert Hirschfelder 1964 Tokyo Olimpiyatında Gümüş kazanan Sekiz Tek ekibindeydi.

Altın Madalyalı Alman ekibi üyesi Lutz Ulbrich, Frankfurter Germania 1869 kulübünün efsane olmuş kürekçisidir. 65-66-69 Almanya Şampiyonluklarının dışında Lutz, 1966’da Bled’de Alman Sekiz Teki ile Altın aldı, 1970 Dünya Şampiyonasında İki Tek Dümencisizde Bronz kazandı, 1972 Münih Olimpiyatında İki Tek Dümencisizde yedinci oldu.

Resim: Sekiz Tek Finali  (Foto: RRK 08 Online)

Alman Sekiz Tek ekibi A Finalde yarışacaktır. O güne kadar ekibin tüm yarışlarına giren kürekçisi Roland Bose hastalanınca onun yerine Dört Tek Dümencili ekibinden Nico ekibe oturur ve Avustralya ile Rusya’nın önünde gelerek altın madalya kazanılır. Yarıştan sonra Nico madalyasını Roland’a hediye eder. Neticede bütün elemelerde ve yarı finalde o çekmiştir. Alman Kürek Federasyonu da Nico’ya bir madalya daha yaptırıp onurlandırır.

Resim: Tarihte ilk ve son kez 9 sporculu bir Sekiz Tek ekibi. (Foto: RRK 08 Online)

Batı Alman kürekçisi Hans-Johann Faerber, 1972 Olimpiyatında Altın kazanan “Boğalar Dörtlüsü”nün bir üyesiydi. Färber, 1967’de İki Tek Dümencisizde Udo Brecht ile birlikte Almanya Şampiyonu olarak kariyerine başladı Aynı ekip 1967 Avrupa Şampiyonasında üçüncü oldu. Aynı yıl Boğalar Dörtlüsünün hamlası Peter Berger, Nico Ott ile birlikte İki Tek Dümencili teknesinde Almanya Şampiyonu olmuştu. Bir sene sonra 1968’de bu iki ikiliden kurulan Dört Tek Dümencili ekibi Almanya Şampiyonu oldu. Favori olarak gittikleri Mexico Olimpiyatında Berger ve Brecht hastalanarak yarışlardan çekildi. Färber ve Nico yedek sporcu olarak Olimpiyat Parkında kaldılar. Alman Sekiz Tek ekibi finale çıkarken bu sefer Roland Böse hastalandı. Antrenör Karl Adam Färber’i onun yerine koymak istedi ancak ekip Nico’yu istedi ve çok zor bir yarış sonunda Şampiyon oldular.

Batı Alman ekibinden Horst Meyer, 1964’te aynı teknede ikinci oldu. Sekiz Tek ekibi ile 1962 ve 1966 Dünya Şampiyonalarını kazandı, 1963-1964-1965-1967 Avrupa Şampiyonalarında birinci olan ekipteydi.

Wolfgang Hottenrott, 1964’te İki Tek Dümencisizde Bronz Madalya aldı. 1972’de beşinci olan Sekiz Tek ekibindeydi.

Üçüncü olan Sovyet ekibinin kürekçileri Zigmas Jukna, Antanas Bagdonavicius,  1960 Roma Olimpiyatında İki Tek Dümencili teknesinde Gümüş kazanmıştı. İkili ayrıca Dünya Şampiyonalarında 1962 Luzern Sekiz Tekte Gümüş, 1966 Bled Dört Tek Dümencisizde Gümüş Madalya kazanmıştı. Avrupa Şampiyonalarında 1961’de İki Tek Dümencilide Altın, 1963 ve 1964’te Sekiz Tekte Gümüş, 1965’te Dört Tek Dümencisizde Altın, 1967’de Dört Tek Dümencilide Altın, 1969’da Sekiz Tekte Gümüş kazandı.

Vytautas Briedis, 1962 Luzern Dünya Şampiyonasında Sekiz Tekte Gümüş Madalya kazanmıştı, Avrupa Şampiyonalarında aynı teknede 1963 ve 1964’te ikinci olan ekipteydi.

Wladimir Sterlik, 1966 Bled Dünya Şampiyonasında Dört Tek Dümencisizde Gümüş aldı, Avrupa Şampiyonalarında iki Altın (1965 Dört Tek Dümencisiz, 1967 Dört Tek Dümencili), üç Gümüş (1963, 1964 ve 1969 Sekiz Tek), bir Bronz (1971 Dört Tek Dümencili).

Wiktor Suslin, 1966 Bled’te Gümüş kazanan Sekiz tekteydi, 1967 Vichy Avrupa Şampiyonasında Sekiz Tekte Bronz kazandı.

Dümenci Juri Lorentsson, 1976 Olimpiyatında Dört Tekte Gümüş kazandı, 1962 Dünya Şampiyonasında Gümüş kazanan Sekiz Tekteydi, Avrupa Şampiyonlarında 1967’de Dört Tekte Altın, 1963 ve 1964 Sekiz Tekte Gümüş, 1973 Sekiz Tekte Bronz madalya aldı.

İlk üç tekneden sonraki sıralama aşağıdaki gibi oldu:

4.Yeni Zelanda, 5.Çekoslovakya, 6.Amerika, 7.Doğu Almanya, 8.Hollanda, 9.Kanada, 10.İngiltere, 11.Meksika, 12.Japonya.

1968 Mexico City Olimpiyatına Kürek branşında 353 sporcu ile katılan 29 ülkeden 12’si Madalya kazandı.

Doğu Almanya 2 Altın, 1 Gümüş ile ön sırada yer alırken Hollanda 1 Altın, 2 gümüş, Batı Almanya 1 Altın, 1 Gümüş kandı. İtalya ve Sovyetler Birliği birer Altın ve birer bronz kazandılar. Yeni Zelanda 1 Altın, Amerika birer Gümüş ve Bronz Madalya aldı. Macaristan ve Avustralya birer Gümüş, Danimarka 2 Bronz ve Arjantin ile İsviçre birer Bronz Madalya kazandılar.

1968 Mexico City Olimpiyatı Kapanış Seremonisi

Resim: Olimpiyat Stadında panoda bir sonraki Olimpiyatın adı ve yılı yazıldı. (Foto: wikipedia)

27 Ekim 1968 akşamı Mexico Olimpiyatının kapanış merasimi yapıldı, 112 ülkeden altışar temsilci sporcu bayrakları ile seremoniye katıldı. Sadece Meksika tüm sporcuları ile yürüdü, bayrak indirildi, ateş söndürüldü, bundan sonraki Olimpiyat ülkesine ithafen Beethoven’in Dokuzuncu Senfonisinden kapanış korosu çalındı, stadyumun panosundaki Mexico 68 yazısı değişti ve Münih 72 yazıldı.

Karl Adam ve Alman Sekiz Teki

Karl Adam adıyla tanışmam 1967 yılında kış antrenmanlarımıza katılan İsviçreli Antrenör Toby Stockly’nin anlattıkları sayesinde olmuştu. O zamanlar Karl Adam 1960 Olimpiyatında Alman Sekiz Tek ekibine Altın Madalya kazandırmış, 1964 Olimpiyatında Gümüş Madalya almış ve ekibini büyük bir iddia ile 1968 Olimpiyatına hazırlamaktaydı. Orada da Altın Madalyayı aldığını gazetelerden takip etmiştik.

1968 Olimpiyatından bir yıl sonra 1969’da Avusturya-Klangenfurt’taki Avrupa Şampiyonasına Türk Milli takımı ile gittiğimizde bir yıl önce Mexico City’deki yarışlarda neler olduğunu fazla bilmiyorduk. Orada, 2240 metrelik bir irtifada yarışçıların ne kadar zorlandıkları ve burada toplanan tıbbi bilgilerin sonraki senelerde antrenman metotlarını nasıl değiştirdiğinden haberimiz yoktu. Rakiplerimizle yarışın büyük bölümünü başa baş getirmemize rağmen son metrelerdeki inanılmaz üstünlükleri anlaşılır gibi değildi.

1980 yılında antrenör olarak gittiğim Frankfurter Germania 1869 kulübünün eski kürekçilerinden Lutz Ulbrich 1968 Olimpiyat Sekiz Tek ekibinde Altın Madalya alan ekibin sporcusuydu. Onun anlattıkları gerçekten ilginç ve ürkütücüydü. Ekibin içinde hastalananlar olmuş, yerlerine yedek kürekçiler oturmuştu. Yarış bittiğinde Sekiz Tek ekibi kısa bir süre hiçbir şeyi hatırlayamamıştı ve kısa süren bir karanlık yaşamıştı. 80’li yıllarda Lutz ve o yıllardaki ekiplerinden bir arkadaşı her hafta Veteran yarışlarına katılır, iki günde dört Altın  Madalya kazanırlardı.

Mexico’da hastalanan sporcular arasında durumu ciddi olanlar da vardı, örneğin Mexico Olimpiyatı öncesinde 1965 yılında Duisburg Avrupa Şampiyonasını, 1966 Dünya Şampiyonasını ve 1967 Vichy Avrupa Şampiyonasını kazanan İsviçreli Melchior Bürgin, Martin Studach İki Çiftesi Altın Madalyanın en büyük favorisi olarak Mexico City’ye geldi ancak ilk eleme yarışında finişe bir kaç metre kala Martin Studach kalp krizi geçirdi ve sporculuk kariyeri sona erdi.

Onlar da bu yükseklikte kürek çekmenin ne olduğunu yeni anlıyorlardı. Daha sonra Anaerobik antrenman metotları ve önemli yarışlardan önce Yükseklik Antrenmanları yapılmaya başlanmıştı.

Resim: 1968 Olimpiyat Şampiyonu Alman Sekiz Teki (Foto:wikipedia/Magnus Manske)

“Altın Sekiztek” olarak adlandırılan tekne günümüzde Ratzeburgda, Ratzeburger Markt bölgesindeki Kreissparkasse binasında sergilenmektedir.

İşte Karl Adam (1912-1976) bütün bunları başlatan kişiydi. 2 Mayıs 2012’de 100. Doğum Günü kutlanılan Karl Adam şüphesiz ki 20. Yüz Yılın en çok adından bahsettiren Kürek Antrenörü olmuştur.

Öğrencilerinin bir kısmı onu “Modern Antrenörün Ptototipi” olarak tanımlarken diğerleri de tüm kürek dünyasını Merkezi Sistemle Organize etmeye çalışan Komünist fikirli bir spor adamı olarak görmektedirler. Genellikle hatırlanan lakabı: “Ratzeburg’lu Kürek Profesörü”dür.

 

Resim: Karl Adam (Foto: Hollanda Milli Arşivi)

Karl Adam aslında boksördü, gençliğinde kürek sporuyla hiç alakası olmamıştı. 1937 Öğrenci Olimpiyatında Ağır Kilo’da Altın Madalya kazanmıştı. 1948’de Matematik ve Fizik hocasıydı. Ratzeburg yakınındaki Lauenburger Okulunda öğrencileri sayesinde kürek sporuyla tanıştı. Kısa sürede antrenman metotları üzerinde teoriler üretmeye başladı.

Karl Adam’ı başarılı bir antrenör yapan Atletizm antrenmanlarındaki İnterval çalışmalarla Halter çalışmalarındaki ağırlık kaldırma metotlarını kürek antrenmanı içinde bir matematikçi kafasıyla birleştirmesi olmuştu.

Su çalışmalarında özellikle dirsek ayarlarında yaptığı değişiklikler ve kürek palasında yarattığı Macon form dikkati çekmişti. Kürek dünyası (Kalli) Karl Adam’ı ilk olarak 1958 Avrupa Şampiyonasında Altın Madalya kazanan Dört Tek Dümencisiz yarışı ile tanıdı. Daha sonra tecrübelerini Sekiz Tek ekibi kurarak geliştirdi ve 12 yıl arka arkaya Olimpiyat başarıları geldi. Medya bu başarılardan Macon Harikası olarak bahsetti.

Adam, Ratzeburg Kürek Akademisini kurdu ve 1964-1976 yılları arasında yönetti. Ratzeburg’lu Kürek Profesörü lakabı buradan gelme idi.

Yazdığı birçok kitabın arasında 1977’de yayınlanan Rudertraining adlı 646 sayfalık kitabı kendisini unutulmaz yaptı. 1978 yılında tuğla kalınlığındaki bu kitaptan antrenman metotları bölümlerini Türkçeye tercüme etmiştim. Bu bilgileri hocalık yaptığım Anadolu Hisarı Spor Akademisi Kürek Kürsüsünde paylaştığım gibi tercümelerimin bir kısmı o zamanın Kürek federasyonu Başkanı Nihat Usta tarafından teksir makinesiyle çoğaltılıp kulüplere dağıtılmıştı. Bu çabam antrenör olarak Almanya’ya transfer olmamda da referans olmuş ve çok önemli rol oynamıştı. Yani hayatımın bir bölümünü Karl Adam’a borçluyum diyebilirim.

Doğu Bloku sporcularına karşı yarış kazanabilmek için amatör spor kavramının değiştirilmesi fikrini ortaya attığı zaman çok eleştirilmişti. Her konuşmasında hayatının “Kürek” olduğunu ifade ederdi.

18 Haziran 1976’da 64 yaşında katıldığı bir 4000 metre kros yarışında kalbi iflas ederek kürek dünyasından ayrıldı.

2 Mayıs 2012’de 100. Doğum günü kutlanırken Almanya’nın çeşitli şehirlerine onun adına anma yarışları düzenleniyor ve herkes birkaç ay sonra 4 Ağustos’ta Londra’da yapılacak olan Olimpiyat finallerinde Alman Sekiz Tekinin alacağı neticeyi düşünüyordu ama başarı önceden planlanmıştı, Almanya’nın son yıllarda yetiştirdiği en başarılı antrenör olan Ralf Holtmeyer’in sporcuları Kanada’yı bir saniye ile geride bırakarak dört senede 36 kez birinci gelerek Altın Madalyayı almasını başaracaktı.