Celal Gürsoy

Yüz Yıl Sonra Hatırlanmak

Yüz yıl önce dünyanın her tarafında genç insanlar savaşa hazırlanıyorlardı. Aralarında Fransız Lucien Roche, Alman Erich Vetter gibi şampiyon kürekçiler de vardı. Kulüplerinde kürek çeken diğer birçokları için hayat değişmek, belki de sona ermek üzereydi.

1.Dünya Harbinden yüz yıl sonra çeşitli ülkelerin Kürek Federasyonları ve Kürek Kulüpleri harplerde kaybettikleri kıymetli sporcularını anıyorlar. Günümüzde birçok kürek kulübünün duvarlarındaki panolarda savaşta kaybettiklerimizin isimlerini görebilirsiniz.

1908 Londra Olimpiyatında Altın Madalya kazanan İngiliz İki Tek Dümencisiz ekibinin hamlası Gordon Thomson, 1909 Boat Race yarışını kazanan Cambridge ekibindeydi. 1910’da Henley’de partneri John Burn ile birlikte Silver Goblets yarışını kazandı. Thomson aynı zamanda bir Rugby oyuncusu idi. 1. Dünya Savaşında Hava Kuvvetlerinde görev aldı, Gelibolu Savaşında çektiği alçak irtifa fotografları yüzünden ödül aldı.

Aynı yarışta ikinci olan teknede yarışan (ünlü antrenör Steve Fairbairn’in kuzeni olan) George Fairbairn 1915 yılında 1. Dünya Savaşında şehit olacaktı.

1908 Londra Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz yarışında Birinci olan İngiliz ekibi Henley yarışında birincilik kazanarak Olimpiyat kadrosuna seçilmişlerdi, ekipten Collier Cudmore, 1908 ve 1909 yıllarında Oxford ekibindeydi. 1. Dünya Savaşında Fransa’da cephede savaştı ve yaralandı.

Aynı ekipten Duncan MacKinnon, Henley‘de defalarca yarışmış, Oxford ekibinde Cambridge karşısında 1909, 1910 ve 1911 yıllarında yer almıştı. 1917 yılında 1. Dünya Savaşı sırasında şehit oldu. Bıraktığı 80.000 Paundluk mirasını, yetiştiği ve kürek takımında yıllarca yarıştığı Magdalen kolejine bıraktı.

Ekibin hamlası John Somers-Smith, 1904 ve 1905 Oxford ekibindeydi, Henley yarışlarında Madalyalar kazanmıştı, 1. Dünya Savaşında şehit oldu.

Resim: İngiliz Leander Club Sekiz Tek ekibi birinci olurken

1908 Olimpiyatında Sekiz Tek yarışını kazanan İngiliz Leander Club kürekçilerinden Sir Albert Gladstone (5. Baron) 1906-1909 arasında Oxford ekibindeydi. Henley yarışlarında ödüller kazandı, 1. Dünya Savaşı sırasında Mezopotamya, Gelibolu gibi muharebelere katıldı, savaş sonrasında Bank of England‘ın direktörü oldu.

Frederick Kelly, Henley yarışlarında ödüller aldı, 1903 yılında farklı kaybedilen yarışta Oxford ekibindeydi, müzik yeteneği öne çıkmıştı ancak 1. Dünya Savaşında önce Gelibolu’da yaralandı, sonra da Fransa’da 1916 Somme Muharebesinde savaşın bittiği son gün şehit oldu.

Aynı ekipten Ronald Sanderson, 1899 ve 1900 yarışlarında birinci olan Cambridge ekibindeydi. 1. Dünya Savaşında Fransa’da şehit oldu.

Dümenci Gilchrist MacLagan, Henley yarışlarında dümenci olarak birçok ödül kazandı. 1. Dünya Savaşında 1915 yılında şehit oldu.

Paris’te, Sen nehri üzerindeki Cercle Nautique de France kulübünün elli kürekçisinin on sekizi 1. Dünya Savaşında hayatını kaybetti. Aralarında 1909 Avrupa Şampiyonasında Fransız Sekiz Tek ekibinin hamlasında oturan Lucien Roche da vardı. Lucien, savaşın bitmesine iki hafta kala Champagne bölgesinde Almanlara karşı açılmış olan cephede öldürüldü.

Resim: İngiliz Leander Club Sekiz Tek ekibi

1912 Stockholm Olimpiyatında birinci olan İngiliz Leander Club Sekiz Tek ekibinden Leslie Wormwald, 1911 ve 1912’de kazanan Oxford ekibindeydi ve Henley yarışında da ödül kazandı. 1. Dünya Savaşında Fransa cephesindeydi ve 1918’de Military Cross nişanını kazandı.

Aynı ekipten Ewart Horsfall, 1920 Anvers Olimpiyatında aynı teknede Gümüş Madalya kazanacaktı. 1912 ve 1913 Boat Race yarışında kazanan Oxford ekibindeydi. 1914’te bu defa kaybeden Oxford ekibinde idi ancak Henley’de iki ayrı yarışta birinci geldi. 1. Dünya Savaşında pilot oldu, 1916 ve 1918’de iki askeri nişan kazandı. Harpten sonra tekrar küreğe döndü ve 1920 Olimpiyatına katıldı. 1947’de Henley Royal Regatta organizasyonunda Steward seçildi ve bir sene sonra da İngiliz Olimpiyat Kürek Takımının menajeri oldu.

1912 Olimpiyatında Sekiz Tek yarışında ikinci olan İngiliz New College ekibinden Thomas Gillespie, 1. Dünya Savaşında şehit oldu.

1913 yılında İsviçre ile İtalya’nın önünde Alman Milli Takımı olarak Avrupa Şampiyonu olan Mainzer Ruderverein Sekiz Tek ekibi de harpten dönemeyenler arasındaydı. Aynı kulüpten Richard Piez de pilot olarak savaşa katıldı ve 1917’de Batı Cephesinde şehit oldu.

Resim: Amerikan Naval Academy Sekiz Tek ekibi

1920 Anvers Olimpiyatı Sekiz Tek birincisi Amerikan Naval Academy Sekiz Tek ekibinin kürekçisi Clyde King, 2. Dünya Savaşında ve Kore’de savaştı, Tuğ Amiral olarak emekli oldu. Aynı şekilde dümenci Sherman Rockwell „Sherm“ Clark yıllar sonra 1971 yılında Tuğ Amiral olarak emekli olmuştur.

İkinci olan İngiliz ekibinden Ewart Horsfall, 1912 Stockholm Olimpiyatında aynı teknede Altın Madalya kazanmıştı. 1912 ve 1913 Boat Race yarışında kazanan Oxford ekibindeydi. 1914’te bu defa kaybeden Oxford ekibinde idi ancak aynı yıl Henley’de iki ayrı yarışta birinci geldi. 1. Dünya Savaşında pilot oldu, 1916 ve 1918’de iki askeri nişan kazandı. Harpten sonra tekrar küreğe döndü ve 1920 Olimpiyatına katıldı. 1947’de Henley Royal Regatta organizasyonunda Steward seçildi ve bir sene sonra da İngiliz Olimpiyat Kürek Takımının menajeri oldu.

1924 Paris Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz yarışını kazanan İngiliz ekibinden James MacNabb, 1924 Cambridge ekibindeydi, spor hayatından sonra mali danışman oldu ve 20 yıl boyunca ARA (Amateur Rowing Association) saymanlık görevini yürüttü. 1. Dünya Savaşına katıldı, Batı Afrika ve Burma’da bulundu, Henley Regatta organizasyonunda Steward görevinde bulundu, 1931’den 1933’e kadar Boat Race yarışlarını kazanan Cambridge ekibinin koçluğunu yaptı. 1949-1951 arasında bu defa Oxford Sekiz Tekinin Koçuydu. Tarihte iki takımın da koçluğunu yapan çok az sayıda insandan biri oldu.

1928 Amsterdam Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz yarışında birinci olan İngiliz ekibinden John Lander, 1924’te Shrewsbury’de okurken okul ekibi ile Henley’de Ladies’ Challenge Plate kupasını kazanmıştı, 1929 yılında Cambridge ekibinde yer almak üzere anons edilmişti ancak başkan Richard Beesly talimatı ile yerine hamlaya Tom Brocklebank oturmuştu. Lander, 1941’de Japonların Pearl Harbour’dan hemen sonra başlattığı Hong Kong saldırısında Noel günü ölmüştü.

1932 Los Angeles Olimpiyatında İki Tek Dümencisiz yarışında birinci olan İngiliz ekibinden Clive Lewis, 1930-1931 yıllarında geleneksel Sekiz Tek yarışında Oxfort ekibindeydi. 1931 ve 1932 yıllarında Henley yarışlarında Silver Goblets kupasını kazandı. Lewis İngiliz ordusuyla katıldığı İspanya İç Savaşında 1938 yılında şehit oldu.

Aynı ekipten 1906 Woodstock doğumlu Hugh Edwards aynı gün, kısa süre sonra Dört Tek Dümencisiz yarışını da kazanacaktı. Edwards, 1926’da Oxfort ekibindeydi, 1928, 1929, 1930 Henley yarışlarında başarılı oldu. 2. Dünya Savaşına İngiliz Hava Kuvvetlerinden katıldı, Atlantik Okyanusuna düşen uçağından kurtulmak için mayınların arasında dört mil kürek çekti. 1949’da Oxfort ekibine koçluk yapmak üzere teklif aldı. 1963 yılında yazdığı “The Way of a Man with a Blade” adlı kürek kitabı yayımlandı. Christ Church Boat Club, bir Dümencili Dört tek teknesine “Jumbo Edwards” adını verdi. Yıllar sonra aynı kürek kulübü başka bir tekneye Olimpik Şampiyon Jonathan Searle adını verecekti.

Resim: İngiliz 4- ekibi

1932 Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz yarışında birinci olan İngiliz ekibinden George Rowland, 15 yaşındayken doktor tarafından nefes yetersizliği teşhisiyle kürek çekmesi yasaklanmıştı. 1931-1932 yıllarında Henley yarışlarında kupalar kazandı. 2. Dünya Savaşında Kraliyet Hava Kuvvetlerine katıldı. 1943 Salerno Çıkartmasında gösterdiği kahramanlıklar dolayısıyla 1944 yılında ödüllendirildi. 1932 Los Angeles Olimpiyatından 60 yıl sonra 1992 Barselona Olimpiyatına İngiliz Olimpiyat Komitesinin davetlisi olarak katıldı.

Resim Alman 4+ ekibi

1932 Olimpiyatında Dört Tek Dümencili yarışında birinci olan Alman ekibinden Hans Eller, 1940’ta Fransa cephesinde yaralandı, 1943’te Rusya cephesine gönderildi ve orada kayboldu. Savaştan sonra Rus kayıtlarında orada şehit olduğu belirlendi.

Aynı yarışta üçüncü olan Polonya ekibinden Stanislaw Urban, 1928 Olimpiyatında Sekiz Tek ekibiyle derece alamamıştı. 1939’da Rusya’ya karşı savaşırken ölmüştü. Aynı ekipten Edward Koblinski dört yıl sonra İki Tek Dümencisizde partneri Ryszard Borzuchowski ile altıncı oldu. 2. Dünya Savaşında Ruslara karşı savaşırken öldü.

1936 Berlin Olimpiyatında Tek Çifte yarışını Almanya’nın ardından 4 saniye farkla ikinci olarak tamamlayan Avusturyalı Josef Hasenöhrl 1916 Viyana doğumludur, Harp zamanının önemli kürekçilerinden biridir, 1945 yılında 2. Dünya Savaşı sırasında Batı Cephesinde Alman Ordusunun bir Teğmeni olarak ölmüştür

Resim: Alman 4- ekibi (Martin Karl hamla sırtı)

1936 Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz yarışında birinci olan Alman ekibinden Martin Karl ise 2. Dünya Savaşında Doğu Cephesinde Makineli Tüfek Birliğinin başı olarak hayatını kaybetti. Ekibin bir diğer kürekçisi Wilhelm Menne de savaşın bitimine bir buçuk ay kala Slovakya’da hayatını kaybetti.

“Olimpiyatlarda Kürek” kitabında ayrı bölümlerde adı geçen bir kaç sporcuyu bu vesileyle bir arada anma fırsatını buldum, kim bilir daha ne şampiyonları savaşlarda kaybettik.

Spor Basınımızın araştırmacı yazarlarının ve tarihçilerinin Türk Amatör Spor tarihinin harplerde kaybettiği değerleri bulup çıkartmaları dileği ile…

Celal Gürsoy, 06.08.2014